Της Λεμονιάς Βασβάνη
Οι γιορτές πλησιάζουν και μαζί με αυτές η επιθυμία μας για να κάνουμε δώρα στους αγαπημένους μας. Και με την βοήθεια του δώρου Χριστουγέννων είναι περισσότερο εφικτό να γίνει αυτή η επιθυμία πραγματικότητα.
Πόσο όμως αυτά που αγοράζουμε χρειάζονται και πόσο είμαστε θύματα του υπερκαταναλωτισμού;
Ο Σύμβουλος Επικοινωνίας & Δημ. Σχέσεων του Νέου Ινστιτούτου Καταναλωτών κ. Παναγιώτης Γεωργιάδης ανέφερε σε τηλεφωνική μας επικοινωνία ότι «γενικώς δεχόμαστε έναν καταιγισμό διαφημίσεων από την παιδική ακόμα ηλικία μας πχ για παιχνίδια, και μετέπειτα για διάφορα άλλα αντικείμενα, πλέον και με τα ηλεκτρονικά μέσα για κινητά τηλέφωνα ή ντύσιμο με επώνυμα προϊόντα κλπ. Υπάρχει όμως διαφοροποίηση των αγορών στις μεγαλύτερες ηλικίες που μειώνουν την κατανάλωση των προϊόντων. Συγκεκριμένα σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη τα άτομα άνω των 50 ετών σε ποσοστό 80% περιορίζονται στην κατανάλωση βασικών προϊόντων και επιλέγουν με βάση την τιμή μειώνοντας τις δαπάνες. Σε ποσοστό 20% άτομα ηλικίας 20-40 ετών δίνουν κριτήριο στα επώνυμα αγαθά και στην αναγνωσιμότητα. Φυσικά αυτό το λαμβάνουν υπόψιν οι διαφημιστικές εταιρείες και προορίζουν στοχευμένες διαφημίσεις στους καταναλωτές».
Ό ίδιος εξήγησε πως μέσω των διαφημίσεων δημιουργείται μια επίπλαστη ανάγκη για απόκτηση αγαθών. Έτσι προκύπτουν προβλήματα όπως σπατάλη εισοδημάτων, σπατάλη φυσικών πόρων και ενέργειας. Προβαίνουμε σε σπατάλη τροφίμων όταν αγοράζουμε τρόφιμα που είναι παραπάνω από όσα μπορούμε να καταναλώσουμε, και αυξάνουμε τα απορρίμματα όταν ειδικά στις γιορτές δεν επιλέγουμε φυσικά και ανακυκλώσιμα διακοσμητικά στοιχεία για το χριστουγεννιάτικο δέντρο ή τον στολισμό του σπιτιού.
«Επηρεαζόμαστε με τις διαφημίσεις και παίρνουμε πράγματα που δεν χρειαζόμαστε πχ κάθε χρόνο κινητό, ενώ δεν είναι ουσιαστικά μεγάλες οι διαφοροποιήσεις από το προηγούμενο. Όσοι όμως το κάνουν ακολουθούν τις τάσεις της μόδας και δέχονται ψυχολογική πίεση. Πολλές φορές τις άσκοπες αγορές τις κάνουν ακόμη και καταναλωτές που δεν έχουν οικονομική δυνατότητα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το διαθέσιμο εισόδημά τους και τις υπόλοιπες υποχρεώσεις που θα πρέπει να αποπληρώσουν. Σας ανέφερα προηγουμένως πως σύμφωνα με έρευνα τα άτομα 20-40 ετών δηλώνουν πως δεν περιορίζουν τις δαπάνες τους. Επίσης και τα παιδιά που δεν έχουν το κριτήριο ενός ενήλικα, ζητούν συνέχεια δώρα από τους γονείς και τους φέρνουν σε δύσκολη θέση. Ο υπερκαταναλωτισμός είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Θεωρούμε πως οι γονείς πρέπει να εκπαιδεύουν τα παιδιά τους και όλοι μας να δούμε διαφορετικά την συμπεριφορά μας στις αγορές. Να ξέρουμε τι χρειαζόμαστε πραγματικά, να ενισχύσουμε τις τοπικές κοινωνίες και να προβαίνουμε σε εναλλακτικούς τρόπους κατανάλωσης πχ αντί για δώρο να δώσουμε ένα εισιτήριο για μια παράσταση ή αντί για μια μπλούζα ή παπούτσια να πάμε σε φιλανθρωπικά σωματεία και φιλοζωικούς οργανισμούς που βγάζουν δώρα συμβολικού χαρακτήρα για να ενισχύσουν και οικονομικά δράση τους. Υπάρχει γενικώς τελευταία μια στροφή σε πιο εναλλακτικό τρόπο αγορών που συνάδει με την ανάπτυξη της καταναλωτικής συνείδησης».
Πώς θα οπλιστούμε για να αντισταθούμε στους πειρασμούς;
Ερωτηθείς για το τι πρέπει να κάνουμε ώστε να αντισταθούμε στους πειρασμούς του υπερκαταναλωτισμού ο κ. Γεωργιάδης ανέφερε στον «Τύπο Θεσσαλονίκης»: «Οι καταναλωτές πρέπει να κάνουν από πριν έρευνα αγοράς και να μη αγοράζουν κάτι επειδή το βλέπουν σε προσφορά. Πρέπει να διαπιστώσουν ότι το προϊόν είναι σε καλή κατάσταση και δεν είναι ένα παλιό μοντέλο. Μπορούν να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για την σύγκριση τιμών., έτσι θα διαπιστώσουν αν είναι πραγματική η προσφορά ή πλαστή για να γίνει πιο δελεαστικό.
Επίσης θα πρέπει να προσέξουν στις ηλεκτρονικές τους συναλλαγές ώστε να μην πέσουν θύμα απάτης και να μην πάρουν κάποιο ελαττωματικό προϊόν. Αν τυχόν λάβουν ένα ελαττωματικό προϊόν θα πρέπει να γνωρίζουν πως μπορούν να ζητήσουν την αλλαγή του ή και την επιστροφή των χρημάτων τους. Ο έμπορος είναι υποχρεωμένος να επιστρέψει τα χρήματα έως και 14 μέρες μετά την αγορά, εφόσον το επιθυμεί ο καταναλωτής. Τέλος θα πρέπει να προσέξουν ιδιαίτερα ώστε να μην πέσουν θύμα εξαπάτησης και τους υποκλέψουν κωδικούς από τους λογαριασμούς τους ή τους αδειάσουν τον τραπεζικό λογαριασμό τους.
Συμβουλεύουμε τους καταναλωτές οι ηλεκτρονικές τους συναλλαγές να γίνονται με προπληρωμένη πιστωτική κάρτα. Έτσι ακόμη και αν πέσουν θύματα απάτης η ζημιά θα περιοριστεί. Και αν χρησιμοποιούν την πιστωτική τους να ορίσουν όμως χαμηλό όριο για τις συναλλαγές τους.
Επίσης σε μια ηλεκτρονική αγορά ίσως είναι προτιμότερο να επιλέξουν την αντικαταβολή δίνοντας τα χρήματα στον κούριερ και να αποφύγουν την μεταφορά χρημάτων».
«Το Νέο Ινστιτούτο Καταναλωτών καλεί όλους τους καταναλωτές να σκεφτούν υπεύθυνα και να δράσουν με σεβασμό στο περιβάλλον και την κοινωνία. Οι γιορτές πρέπει να είναι μια ευκαιρία για ουσιαστική χαρά, προσφορά και ανανέωση των σχέσεων, όχι για σπατάλη και υπερβολές.
Μια υπεύθυνη καταναλωτική στάση συμβάλλει στη δημιουργία πιο υγιών και βιώσιμων κοινοτήτων, προς όφελος όλων», αναφέρει από την πλευρά του ο πρόεδρος Νικόλαος Μήττας .
