Με τον «Μέγα Ιεροεξεταστή», το συγκλονιστικό απόσπασμα από τους «Αδελφούς Καραμαζόφ», το κύκνειο άσμα του κορυφαίου Ρώσου λογοτέχνη Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι καταπιάνεται η Θεατρική Ομάδα «Φύρδην Μίγδην» της Καλλιτεχνικής Σοφίτας Θερμαϊκού.
Η παράστασή της, που θα δούμε την Κυριακή 13/4 στο Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς Μελίνα Μερκούρη στο πλαίσιο της 9ης Θυμέλης που πραγματοποιείται με πρωτοβουλία του Κέντρου Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, εξερευνά τη σχέση του Ανθρώπου με το Θείο, αλλά και με τον Εαυτό.
Πρόκειται για «μία απόπειρα κατάδυσης στα πιο σκοτεινά μέρη της ψυχής μας», ανέφερε στο TyposThes o ερμηνευτής Νίκος Τσιρίδης για να συμπληρώσει «Δεν έχουμε σκοπό να δώσουμε απαντήσεις, αλλά να παροτρύνουμε τους θεατές να σκεφτούν. Πόσοι από εμάς άραγε βλέπουμε μικρά κομμάτια του εαυτού μας στον Ιεροεξεταστή… ».
Μιλώντας για τον Ντοστογιέφσκι είπε πως μέσα από τον Αλιόσα Καραμαζώφ ( ή Αλεξέι Καραμαζώφ) «μας δείχνει ότι η αυθεντική σχέση με το θείο περνάει μέσα από την ταπείνωση, την συγχώρεση και την θυσιαστική αγάπη». Τέλος μιλώντας για την Θυμέλη είπε πως τέτοιοι θεσμοί «είναι ζωτικής σημασίας για τις ερασιτεχνικές ομάδες».
-Πώς προσεγγίζει η ομάδα τον «Μέγα Ιεροεξεταστή» του Ντοστογιέφσκι;
-Με όσο το δυνατόν περισσότερο σεβασμό, προσοχή και ταπεινότητα.
Όταν έρχεσαι αντιμέτωπος με κείμενα τόσο βαθυστόχαστων συγγραφέων, όπως ο Φίοντορ Ντοστογιέφσκι, νιώθεις ένα δέος απέναντι στο κείμενο και πορεύεσαι με αυτό. Δεν προσπαθείς να το κατακτήσεις, προσπαθείς να του δοθείς και αφήνεις αυτό να σε οδηγήσει εκεί που πρέπει. Διαβάσαμε πολύ, τόσο γύρω από τους «Αδερφούς Καραμαζώφ» συνολικά, όσο και συγκεκριμένα γύρω από το απόσπασμα του «Μέγα Ιεροεξεταστή» για να νιώσουμε έτοιμοι να επιχειρήσουμε αυτήν την παράσταση. Η παράστασή μας είναι μία απόπειρα κατάδυσης στα πιο σκοτεινά μέρη της ψυχής μας. Από την πρώτη στιγμή καταλάβαμε, ότι δεν πρόκειται για μια απλή σκηνή, αλλά κάτι σαν τελετουργία. Μια ‘ανάκριση’, αλλά και ταυτόχρονα μια σκηνική εξομολόγηση. Από τη μία ο λόγος του Ιεροεξεταστή - πυκνός, παθιασμένος, τρομακτικά λογικός -θέτει το πιο σκληρό ερώτημα για την ανθρώπινη ελευθερία, για την ανάγκη και το βάρος της. Από την άλλη ο Χριστός... που δεν μιλά. Δίνοντας μας μια σιωπή που είναι ό,τι πιο δυνατό έχουμε ακούσει ποτέ πάνω στη σκηνή.
Σκοπός ήταν να σταθούμε μπροστά σε αυτό το κείμενο χωρίς έπαρση. Δεν έχουμε σκοπό να δώσουμε απαντήσεις, αλλά να παροτρύνουμε τους θεατές να σκεφτούν. Πόσοι από εμάς άραγε βλέπουμε μικρά κομμάτια του εαυτού μας στον Ιεροεξεταστή…
-Πώς σχολιάζει ο συγγραφέας την σχέση ανθρώπου με το Θείο;
-Ο Ντοστογιέφσκι παρουσιάζει τη σχέση με το θείο όχι σαν κάτι που «έχεις» ή «δεν έχεις», αλλά σαν αγώνα. Ο Θεός, για τους ήρωες των έργων του, είναι μια παρουσία που συχνά βιώνεται μέσα από την απουσία. Η πίστη για τους ήρωές του δεν είναι καταφύγιο, είναι ευθύνη και δεν είναι ποτέ απλή ή βέβαιη.
Ο Θεός δεν επιβάλλεται με θαύματα, ούτε απαιτεί τυφλή υπακοή. Αντιθέτως, προσφέρει στον άνθρωπο το πιο τρομακτικό δώρο: την ελευθερία. Και αυτό ακριβώς είναι το δράμα του Ντοστογιέφσκι – πως ο άνθρωπος δεν αντέχει την ελευθερία της πίστης, γιατί του ζητά να πιστεύει χωρίς αποδείξεις, να αγαπά χωρίς ανταμοιβή και να ελπίζει χωρίς βεβαιότητα. Η σχέση με το θείο, λοιπόν, δεν είναι θέμα γνώσης ή δόγματος, αλλά βαθύς εσωτερικός αγώνας. Για τον «Μέγα Ιεροεξεταστή» (δηλαδή για τον Ιβάν Καραμαζώφ καθώς δική του είναι η ιστορία) η πίστη διακατέχεται από μία τραγικότητα και η σχέση του ανθρώπου με το Θείο τον πληγώνει.
Ταυτόχρονα όμως, μέσα από τον Αλιόσα Καραμαζώφ ( ή Αλεξέι Καραμαζώφ), ο Ντοστογιέφσκι μας δείχνει ότι η αυθεντική σχέση με το θείο περνάει μέσα από την ταπείνωση, την συγχώρεση και την θυσιαστική αγάπη. Κι οι δύο χαρακτήρες είναι δικοί του. Ο Ντοστογιέφσκι δεν δίνει ποτέ ‘εύκολες’ απαντήσεις, αλλά βαθιά υπαρξιακά ερωτήματα, εκ των οποίων κάπου ανάμεσα μάλλον βρίσκεται κι ο ίδιος. Εξ’ άλλου, μην ξεχνάμε πως δεν είναι μόνο συγγραφέας, είναι κι άνθρωπος!
-Τι συμβολίζει ο Μέγας Ιεροεξεταστής;
-Κάθε έναν από εμάς. Ανθρώπινες σκέψεις. Ανθρώπινα συναισθήματα. Εγωισμό, φόβο, θυμό, μίσος, απελπισία... Δε γράφουμε μόνο τα ‘άσχημα’ γιατί δεν υπάρχουν τα καλά. Μπορεί ο Μέγας Ιεροεξεταστής να μη θέλει να τα δείξει, αλλά είναι εκεί. Αν ακούσεις καλά, καταλαβαίνεις ότι υπάρχουν. Αλλά όσο ταΐζουμε τα πρώτα τα ‘μικρά’, τόσο λιγότερο χώρο αφήνουμε για τα άλλα τα σπουδαία!
-Με την παράσταση συμμετέχετε στην Θυμέλη που γίνεται με πρωτοβουλία του Κέντρου Πολιτισμού της ΠΚΜ. Πόσο σημαντικό είναι να υπάρχουν τέτοιοι θεσμοί για τις ομάδες ερασιτεχνικού θεάτρου;
-Χαιρόμαστε απίστευτα όταν πολιτιστικές δράσεις, όπως η Θυμέλη, καταφέρνουν να γίνονται θεσμοί και με τη στήριξη της τοπικής αυτοδιοίκησης καταφέρνουν να προάγουν τον πολιτισμό, χρόνια τώρα. Είμαστε πολύ χαρούμενοι που μας δίνεται η ευκαιρία να συμμετάσχουμε! Θεσμοί όπως η Θυμέλη είναι ζωτικής σημασίας για τις ερασιτεχνικές ομάδες και αποτελούν πηγή έμπνευσης, που μας δίνει τη δύναμη να προχωρήσουμε και να εξελιχθούμε!
-Τι αγαπάτε περισσότερο στο θέατρο και ποιοι οι στόχοι της ομάδας σας;
-Τα έχει πει όλα ο Κάρολος Κουν: «Κάνουμε θέατρο για την ψυχή μας». Συναισθήματα ζητάμε από το θέατρο! Αυτήν την αφθονία συναισθημάτων αγαπάμε περισσότερο σε αυτό. Κι ο μεγαλύτερος μας στόχος είναι τα συναισθήματα αυτά να τα μοιράζεται μαζί μας το κοινό. Τι άλλο να ζητήσουμε; Μόνο αυτό!
ΕΡΜΗΝΕΙΑ: Νίκος Τσιρίδης
ΤΣΕΛΟ: Δέσποινα Χαριτοπούλου
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Σμαρώ Σπιταλιωράκη
ΑΦΗΓΗΣΗ: Σωτήρης Αποστολίδης/Χρήστος Δελτσίδης
ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Γιώτα Αλεξοπούλου.
‘Εναρξη 20.00.
Αντί εισιτηρίου θα συλλέγονται: Τρόφιμα μακράς διάρκειας, χαρτικά-απορρυπαντικά-είδη προσωπικής υγιεινής Υπέρ της “Αρωγής Θεσσαλονίκης”.
