Φτάνοντας ήδη στο τέλος του πρώτου μήνα του 2025, γνωρίζουμε πως ένα από τα σημαντικά πολιτικά γεγονότα της χρονιάς είναι η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας.
Του Δημήτρη Κετικίδη | Από την έντυπη έκδοση «Τύπος Θεσσαλονίκης»
Χθες, Σάββατο 25 Ιανουαρίου, διεξήχθη η πρώτη ψηφοφορία στη βουλή, με την κυβέρνηση να έχει προτείνει τον πρώην βουλευτή Ιωαννίνων και πρόεδρο της βουλής Κωνσταντίνο Τασούλα.
Μπορεί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ως θεσμός να έχει περιορισμένες αρμοδιότητες, ωστόσο η επιλογή του προσώπου είχε πάντοτε ιδιαίτερο πολιτικό ενδιαφέρον, ενώ μέχρι την αναθεώρηση του Συντάγματος το 2019, η αντιπολίτευση είχε την ευκαιρία ακόμη και να οδηγήσει τη χώρα στις κάλπες, με αφορμή την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας.
Ο «Τύπος Θεσσαλονίκης» σε μια ιστορική αναδρομή υπενθυμίζει παρεμβάσεις και σημαντικές αποφάσεις Προέδρων της Δημοκρατίας, αλλά και αξέχαστες κόντρες μεταξύ κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης, για το πρόσωπο που προτείνεται να υπηρετήσει τον θεσμό. Από τον Κωνσταντίνο Τσάτσο ο οποίος υπήρξε ο πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας, μέχρι και τις ηχηρές παρεμβάσεις Καραμανλή – Παυλόπουλου για θέματα εξωτερικής πολιτικής, ο συγκεκριμένος θεσμός αποτέλεσε ουκ ολίγες φορές αντικείμενο συζήτησης.
Κωνσταντίνος Τσάτσος (1975-1980): Το 16σέλιδο σημείωμά του προς τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή
Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, ήταν ο πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας που εκλέχθηκε από το κοινοβούλιο μετά την αναθεώρηση του Συντάγματος της 7ης Ιουνίου 1975, το οποίο καθόρισε το πολιτικό σύστημα της Ελλάδας σε Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, έχοντας διαδεχθεί τον υπηρεσιακό Πρόεδρο Μιχαήλ Στασινόπουλο. Σε 16σέλιδο δακτυλογραφημένο σημειώμά του προς τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος προέβη σε σημαντικές παρεμβάσεις για τα φλέγοντα ζητήματα της εποχής.
Με το τραύμα από την εισβολή της Τουρκίας στη βόρεια Κύπρο να είναι ακόμη νωπό, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε αναφέρει ότι «παρά την καθολικήν υποκρισίαν που αναγκάζει όλους τους ρήτορες να μιλάνε σε κάθε δημόσια εκδήλωση για το Κυπριακό, κατά βάθος η κοινή γνώμη κατάλαβε τις πραγματικές διαστάσεις του ζητήματος για τον Ελληνισμό. (Χάσαμε τον Ελληνισμό της Πόλης και δεν μιλήσαμε!). Ο κόσμος απλώς δεν θέλει ταπείνωση. Αλλά θέλει κάποια λύση. Ξέρει ο κοσμάκης ότι εμείς και οι Κύπριοι κάναμε λάθη που ωδήγησαν σε μια ήττα. Δεν απαιτεί από την κυβέρνηση θαύματα.
Ένα φοβάται. Να μη δημιουργηθή με την δοθησομένη λύση νέο προσφυγικό ζήτημα. Αλλους πρόσφυγες δεν σηκώνει ο τόπος.
Το Αιγαιικό πρόβλημα αντιθέτως πονάει όλους τους Ελληνες. Εκεί μια λύση εγκυμονούσα κινδύνους θα ζημίωνε την κυβέρνηση».
Κωνσταντίνος Καραμανλής (1980 – 1985, 1990 – 1995): «Η Μακεδονία είναι μία και είναι ελληνική»
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, μετά την εξαετή του θητεία ως πρωθυπουργός, διετέλεσε δύο φορές Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του, τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’90 η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη διαπραγματευόταν την ονομασία της τότε Π.Γ.Δ.Μ. (σ.σ. σημερινή Βόρεια Μακεδονία) με χιλιάδες κόσμου να συγκεντρώνεται στους δρόμους και να εκφράζει την πλήρη αντίθεσή του με την ύπαρξη του όρου «Μακεδονία» στην ονομασία της γειτονικής χώρας.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, με μια ηχηρή παρέμβασή του ξεκαθαρίζει με άλλα λόγια πως δεν πρόκειται να δεχτεί καμία ονομασία η οποία θα εμπεριείχε τον όρο «Μακεδονία». «Η Μακεδονία είναι μια, και είναι ελληνική» ανέφερε δακρυσμένος στις 28/4/1992.
Χρήστος Σαρτζετάκης (1985 – 1990): Τα χρωματιστά ψηφοδέλτια
Η εκλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη στο ανώτατο πολιτειακό αξίωμα, έχει μείνει στην ιστορία, καθώς θα μπορούσε εύκολα να χαρακτηριστεί ως η πιο «επεισοδιακή» διαδικασία όλων των εποχών.
Λίγο πριν τις εκλογές του 1985, ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου αιφνιδιάζει τους πάντες προτείνοντας τον Σαρτζετάκη και όχι τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος τότε είχε ήδη ολοκληρώσει μια θητεία ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Στο πολιτικό σκηνικό ξεσπά «πόλεμος» μεταξύ ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας, με την αξιωματική αντιπολίτευση να δηλώνει πως δεν προτίθεται να στηρίξει την πρόταση της κυβέρνησης για το πρόσωπο του Χρήστου Σαρτζετάκη. Από τη Νέα Δημοκρατία μάλιστα αμφισβήτησαν ακόμη και τη διαδικασία εκλογής, υποστηρίζοντας ότι υπήρχαν χρωματιστά ψηφοδέλτια.
Παρά το γεγονός ότι αποτέλεσε προσωπική επιλογή του πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, η σχέση του με την κυβέρνηση είχε φτάσει στα άκρα όταν αρνήθηκε την απονομή χάριτος στον ισοβίτη Χρήστο Ρούσσο.
Συγκεκριμένα, ο Χρήστος Ρούσσος είχε δολοφονήσει το 1976 τον σύντροφό του Ανέστη Παπαδόπουλο, με το Διεθνές Ναυτοδικείο Πειραιά να τον καταδικάζει σε ισόβια κάθειρξη, χωρίς να αναγνωρίσει το ελαφρυντικό του πρότερου έντιμου βίου.
Ο Χρήστος Ρούσσος, ζήτησε απονομή χάριτος από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, έτσι ώστε να του μειωθεί η ποινή, ωστόσο η αρνητική απάντηση του Χρήστου Σαρτζετάκη, τον οδήγησε σε απεργία πείνας, με αποτέλεσμα να κλωνιστεί η υγεία του. Η απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας, δημιούργησε σοβαρές αναταράξεις ανάμεσα στον ίδιο και στην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ.
Κωστής Στεφανόπουλος (1995 – 2000, 2000 – 2005): Η ιστορική ομιλία στον Μπλίνκεν
Ο Κωστής Στεφανόπουλος, υπήρξε ο δεύτερος από τους τρεις Προέδρους της Δημοκρατίας που υπηρέτησε τον θεσμό για πάνω από μια θητεία.
Λίγο πριν τη λήξη της πρώτης του θητείας, και πιο συγκεκριμένα στις 19 Νοεμβρίου 1999, παραθέτει γεύμα προς τιμήν του Αμερικανού Προέδρου Μπιλ Κλίντον, και η ομιλία του εκείνο το βράδυ έμελλε να μείνει στην ιστορία ως μια απ’ τις πιο πατριωτικές ομιλίες που έχουν γίνει ποτέ.
Ο Κωστής Στεφανόπουλος, παίρνει ξεκάθαρη θέση για τα ελληνοτουρκικά, διαμηνύοντας ότι «οι διεκδικήσεις επί διαφόρων νήσων και νησίδων του Αιγαίου δεν θα έπρεπε ούτε ως σκέψεις να διατυπωθούν, αν η Τουρκία θυμάται τις υποχρεώσεις της, που προκύπτουν από τη Συνθήκη της Λωζάνης σύμφωνα με τα άρθρα 12 και 16 της οποίας παρητήθη παντός δικαιώματος και οποιουδήποτε τίτλου επί νήσων κειμένων πέραν των τριών μιλίων από τις ακτές της, με εξαίρεση την Ίμβρο, Τένεδο και τη νήσο των Λαγωών».
Κάρολος Παπούλιας (2005 – 2010, 2010 – 2015): Η αυτοκριτική του Προέδρου της οικονομικής κρίσης
Ο Κάρολος Παπούλιας, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο Πρόεδρος της οικονομικής αλλά και πολιτικής κρίσης, καθώς βρέθηκε σε αυτήν τη θέση σε μια περίοδο κατά την οποία η χώρα βρισκόταν στη δίνη των μνημονίων, και στον ουρανό της Ελλάδας είχε απλωθεί το «φάντασμα» της ακροδεξιάς με την είσοδο της Χρυσής Αυγής στη βουλή.
Στις 24/7/2014, λίγους μήνες πριν εγκαταλείψει το Προεδρικό Μέγαρο, ο Κάρολος Παπούλιας έκανε την αυτοκριτική του τόσο για την εμπλοκή του στο θέμα των μνημονίων, όσο και για την άνοδο της Χρυσής Αυγής.
«Η κρίση έφερε υποχώρηση της δημοκρατίας και αυτή είναι ίσως η δραματικότερη παρενέργεια της οικονομικής περιπέτειας. Η ποιότητα του κοινοβουλευτισμού, της αντιπαράθεσης μεταξύ κομμάτων, του πολιτικού διαλόγου, του τρόπου λήψης των αποφάσεων της εκτελεστικής εξουσίας τραυματίστηκε βαρύτατα» υποστήριξε ο κ. Παπούλιας και για τη Χρυσή Αυγή είπε:
«Απέκτησε δυνάμεις, για πρώτη φορά στα ελληνικά χρονικά, ένα νεοναζιστικό μόρφωμα που κηρύττει το μίσος και τον αλληλοσπαραγμό. Μπορεί κανείς να επιχειρήσει πολλές ερμηνείες γι’ αυτό το φαινόμενο, που δεν μας τιμά ως χώρα και ως λαό, όμως η ουσία είναι ότι η Δημοκρατία υπέστη πολλαπλά χτυπήματα».
Προκόπης Παυλόπουλος (2015 – 2020): «Όχι σε αυθαίρετες ερμηνείες της Συμφωνίας των Πρεσπών»
Ένα από τα μεγάλα πολιτικά γεγονότα της πενταετίας του Προκόπη Παυλόπουλου ήταν η Συμφωνία των Πρεσπών με τη Βόρεια Μακεδονία. Ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας σε ομιλία του προς τους Έλληνες λειτουργούς των Ευρωπαϊκών Θεσμών στην έδρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες, υπογράμμισε ότι «δεν είμαστε διατεθειμένοι, ενόψει της οριστικοποίησης της Συμφωνίας των Πρεσπών και πριν από την κύρωσή της, ν’ αποδεχθούμε ερμηνείες αυθαίρετες».
Κατά την ίδια ομιλία μάλιστα, ο κ. Παυλόπουλος έκανε σαφές πως βασική προϋπόθεση για την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ, είναι να εμπεριέχει η συνταγματική αναθεώρηση όλες τις απαραίτητες εγγυήσεις.
«Μόνον όταν τελειώσει οριστικά όλη αυτή η διαδικασία και αφού διαπιστωθεί ότι η συνταγματική αναθεώρηση εμπεριέχει όλες τις εγγυήσεις είναι δυνατό να υπάρξει πρόσκληση για ένταξη στο ΝΑΤΟ καθώς και οιαδήποτε έναρξη συζητήσεων, σε ό,τι αφορά την ενταξιακή πορεία της ΠΓΔΜ προς την ΕΕ. Μόνο τότε είναι δυνατό να οριστικοποιηθεί και το περιεχόμενο της Συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ και να έρθει προς κύρωση στην Βουλή των Ελλήνων» είπε.
Κατερίνα Σακελλαροπούλου (2020 – 2025): «Δεν πρόκειται για απλές ανθρωποκτονίες αλλά για γυναικοκτονίες»
Η Κατερίνα Σακελλαροπούλου, έχει μείνει στην ιστορία ως η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Δημοκρατίας. «Ο πολίτης είναι γένους αρσενικού, η Ελλάδα, η δημοκρατία και η πρόοδος όμως είναι γένους θηλυκού» είχε αναφέρει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στο διάγγελμά του όταν πρότεινε την κ. Σακελλαροπούλου.
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κατά καιρούς έχει προβεί σε καίριες παρεμβάσεις κατά της έμφυλης βίας. Στις 25/11/2021 ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας Κατά των Γυναικών, η κ. Σακελλαροπούλου σε μήνυμά της αναφέρθηκε στις γυναικοκτονίες, τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι «δεν πρόκειται για απλές ανθρωποκτονίες, αφού εδράζονται σε σχέσεις εξουσίας και εξάρτησης μεταξύ θύτη και θύματος και προϋποθέτουν ανισότητα σωματική, κοινωνική ή οικονομική, επικυριαρχία παρωχημένων κοινωνικών αντιλήψεων και έμφυλων στερεοτύπων.
Πρόκειται για εγκλήματα στα οποία εγγράφονται τα πρότυπα ηθικής των δραστών, η ιεραρχία των φύλων και η κατανομή των εξουσιών στον οικογενειακό μικρόκοσμο, η ιδιοκτησιακή νοοτροπία σε σχέση με τα θηλυκά μέλη της οικογένειας, η εσωτερικευμένη, από πλευράς των δραστών, νομιμοποίηση της διαπροσωπικής βίας».
