Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη
Το διάβασμα στο σπίτι μπορεί και πρέπει να γίνεται γρήγορα, σωστά και μεθοδικά. Αυτό μεταφέρουν στον αναγνώστη η Τερέζα Μπάουμ και η Παναγιώτα Δεληγιάννη μέσα από τις σελίδες του βιβλίου «Διαβάζοντας με το παιδί μου στο σπίτι» (εκδ. Μεταίχμιο).
Η κυρία Μπάουμ με αφορμή τις δύο παρουσιάσεις που έχουν προγραμματιστεί για το βιβλίο στην πόλη μας (στις 11 και 12 Οκτωβρίου)* ανέφερε στο TyposThes πως «Η οργάνωση της μελέτης θα πρέπει να γίνει πολύ νωρίς. Εμείς οι γονείς θα καθορίσουμε το πρόγραμμα του παιδιού, τον χρόνο που θα μελετά, τον χώρο του και τη διαδικασία».
Μίλησε για το τι σημαίνει ποιοτικός χρόνος, και σημείωσε πόσο καθοριστικά είναι τα πρώτα βήματα στο δημοτικό όπου μπαίνουν οι βάσεις για να μάθει ο μικρός μαθητής την ευθύνη του διαβάσματός του, ενώ αναφέρθηκε στην σημερινή πραγματικότητα στο σχολικό περιβάλλον και τις προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσει ένας εκπαιδευτικός, και στον συχνά παρεμβατικό ρόλο των γονιών.
Απαντώντας σε ερώτησή μας για τις μαθησιακές δυσκολίες είπε πως «Αυτό που πραγματικά λείπει είναι η συμβουλευτική και στήριξη της οικογένειας, της οποίας το παιδί έχει μαθησιακές δυσκολίες. Η οικογένεια πρέπει να γνωρίζει για να βοηθήσει το παιδί της».
Περισσότερα στην συνέντευξη που ακολουθεί.
-Πώς γεννήθηκε η ιδέα για το βιβλίο;
-Η ιδέα για το βιβλίο γεννήθηκε από την ανάγκη να προστατεύσουμε τη σχέση γονιού-παιδιού, τη σπουδαιότερη σχέση της ζωής μας. Το διάβασμα στο σπίτι είναι συχνά πηγή εκνευρισμού για όλη την οικογένεια. Mία δύσκολη άσκηση ή η άρνηση του παιδιού να μελετήσει μπορεί να κάνουν όλα τα μέλη της οικογένειας να διαπληκτίζονται και να σπαταλούν τον ελάχιστο πολύτιμο χρόνο που έχουν για να μοιραστούν. Θέλουμε, λοιπόν, με το βιβλίο αυτό να αποδείξουμε ότι το διάβασμα στο σπίτι μπορεί και πρέπει να γίνεται γρήγορα, σωστά και μεθοδικά. Η μελέτη πρέπει να ενταχθεί στην καθημερινή ρουτίνα του παιδιού. Έτσι, το παιδί θα αγαπήσει περισσότερο το σχολείο, καθώς θα τελειώνει γρήγορα και θα έχει χρόνο να παίξει. Το παιχνίδι για το παιδί είναι ο τρόπος να μάθει τον κόσμο, να εκλογικεύσει τις καταστάσεις που ζει και να αφομοιώσει όλα τα ερεθίσματα που δέχεται καθημερινά. Δεν πρέπει, όμως, να ξεχνάμε ότι κάθε παιδί θέλει να τα καταφέρνει στο σχολείο για να νιώσει σημαντικό. Θέλει να έχει τον θαυμασμό του γονέα και του δασκάλου του για κάθε προσπάθειά του. Στην Α’ τάξη, ωστόσο, ένα μικρό παιδί δεν γνωρίζει τον τρόπο για να μελετήσει στο σπίτι. Όπως σταθήκαμε δίπλα του στο πρώτα του βήματα και του μάθαμε να στέκεται στα ποδαράκια του, έτσι και τώρα πρέπει να σταθούμε δίπλα του και να το βοηθήσουμε. Mε κατανόηση και σωστή μέθοδο. Το βιβλίο στοχεύει στο να δείξει αυτή τη μέθοδο, προκειμένου το παιδί να σταθεί στα πόδια του και τελικά να αυτονομηθεί στο διάβασμά του.
-Πώς μπορεί να καλλιεργηθεί η ένταξη στο πρόγραμμα της καθημερινής μελέτης, ειδικά για μικρότερα σε ηλικία παιδιά;
-Ενώ η μελέτη στο σπίτι είναι ο στόχος, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν, χωρίς να τους δίνουμε πάντα την πρέπουσα σημασία. Αν δημιουργήσουμε τις συνθήκες μελέτης, το παιδί μας θα ενταχθεί ευκολότερα στο νέο του πρόγραμμα. Για παράδειγμα, ο χρόνος, ο χώρος, ο άνθρωπος που θα μελετά με το παιδί μας, το διάβασμα το σαββατοκύριακο είναι μερικοί από αυτούς τους παράγοντες που παίζουν καθοριστικό ρόλο στη μελέτη στο σπίτι. Η οργάνωση της μελέτης θα πρέπει να γίνει πολύ νωρίς. Εμείς οι γονείς θα καθορίσουμε το πρόγραμμα του παιδιού, τον χρόνο που θα μελετά, τον χώρο του και τη διαδικασία. Θα συζητήσουμε με το παιδί μας τη νέα συνθήκη και θα προσπαθήσουμε να το ενθαρρύνουμε να την ακολουθεί πιστά καθημερινά. Ας θυμηθούμε μόνο πως όταν τηρούσαμε τις ώρες ύπνου ή φαγητού όταν ήταν μωρό, η καθημερινότητά μας λειτουργούσε καλύτερα. Έτσι και με την ίδια αποφασιστικότητα πρέπει να τηρούμε και τις ώρες της μελέτης του.
Για να ενταχθεί, λοιπόν, το παιδί μας στο νέο πρόγραμμα:
- Καθορίζουμε την ώρα της μελέτης του, λαμβάνοντας υπόψη την ώρα που γυρνά από το σχολείο και τη λίγη ώρα αποφόρτισης που χρειάζεται.
- Έχουμε φτιάξει τον χώρο μελέτης του, ο οποίος είναι σταθερός είτε στο δωμάτιό του είτε σε άλλο σημείο του σπιτιού.
- Εκπαιδεύουμε το παιδί μας στη σωστή προετοιμασία και την οργάνωση του διαβάσματός του.
Σε λίγο μόνο καιρό η μελέτη θα έχει γίνει συνήθεια και θα διεκπεραιώνεται πολύ γρήγορα.
-Η μελέτη στο σπίτι απαιτεί γνώσεις και διά βίου μάθηση εκ μέρους του γονέα; Πόσο δύσκολη είναι με δεδομένο τον μειωμένο ελεύθερο χρόνο;
-Οι γονείς σήμερα ενδιαφέρονται να αποκτήσουν γνώσεις προκειμένου να μεγαλώσουν τα παιδιά τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ώστε να αποφύγουν τυχόν λάθη τα οποία μπορεί να επηρεάσουν την εξέλιξη των παιδιών τους. Η πρόσβαση στη γνώση είναι πια εύκολη. Βιβλία, άρθρα στο διαδίκτυο, ομιλίες είναι στη διάθεσή τους. Δεν είναι η γνώση που λείπει σήμερα, ούτε η διάθεση. Είναι πράγματι ο χρόνος. Οι γονείς δεν έχουν τον απαιτούμενο χρόνο για να ευχαριστηθούν το μεγάλωμα των παιδιών τους. Για πολλά χρόνια μάς έλεγαν ότι δεν χρειάζεται να έχουμε πολύ χρόνο με το παιδί μας αλλά ποιοτικό χρόνο. Αυτό μεταφράστηκε στο να θέλουμε να δώσουμε, στις λίγες ώρες που έχουμε μαζί με το παιδί μας, όσο το δυνατόν περισσότερα ερεθίσματα. Βλέπουμε τους γονείς κάθε απόγευμα να είναι πολλές ώρες έξω από το σπίτι προκειμένου να πάνε τα παιδιά τους στις εξωσχολικές δραστηριότητες αλλά και ένα σαββατοκύριακο που τους μένει να τρέχουν σε θέατρα, μουσεία, παραστάσεις, πάρτι, συναυλίες προκειμένου το παιδί να έχει ποιοτικό χρόνο. Και όμως δεν είναι αυτός ο ποιοτικός χρόνος.
Ποιοτικός είναι ο χρόνος που περνώ πραγματικά μαζί με το παιδί μου και με την οικογένειά μου μέσα στο σπίτι μου. Ποιοτικός χρόνος είναι να καθίσουμε γύρω από το τραπέζι και να φάμε όλοι μαζί ενώ μοιραζόμαστε τα νέα της ημέρας μας. Να ενδιαφερθώ για τη ζωή του παιδιού μου μέσα στο σχολείο, για τα πράγματα που το προβληματίζουν, για τα μαθήματά του, για την πρόοδό του. Να γίνει ενεργό μέλος της οικογένειας, να αναλάβει ευθύνες μέσα στο σπίτι του για να μπορέσει να αναλάβει και τις ευθύνες του διαβάσματός του. Να μας δει να διαβάζουμε για να θελήσει και το ίδιο να πάρει ένα βιβλίο.
Ας μην ξεχνάμε, όμως, πως η ακαδημαϊκή πορεία θα ακολουθήσει το παιδί μας για πολλά χρόνια ακόμα. Επομένως, ο ρόλος μας αυτή τη στιγμή είναι να εκπαιδεύσουμε το παιδί μας στη νέα αυτή συνθήκη προκειμένου εκείνο να εδραιώσει την καλή σχέση με τα μαθήματά του. Δεν θα μας χρειάζεται πάντα. Αυτή όμως τη στιγμή καλό είναι, όσο είναι δυνατόν, να τροποποιήσουμε το πρόγραμμά μας προκειμένου ο ελεύθερός μας χρόνος να αφιερωθεί στο να κάνουμε το παιδί μας να νιώσει ασφάλεια με τη νέα του καθημερινότητα. Όταν αυτή εδραιωθεί, θα μπορούμε απλά να ελέγχουμε τη διαδικασία, ενώ πράγματι σε λίγο καιρό το παιδί μας θα διαβάζει μόνο του.
-Πόσο ευαισθητοποιημένη είναι σήμερα η κοινωνία στις μαθησιακές δυσκολίες;
-Πολύ περισσότερο από την εποχή που ξεκίνησα να εργάζομαι ως εκπαιδευτικός. Η ίδια η πολιτεία έχει θεσπίσει δομές προκειμένου να γίνεται έγκαιρη διάγνωση των δυσκολιών αυτών, οι εκπαιδευτικοί έχουν τη γνώση προκειμένου να διαπιστώσουν αυτές τις δυσκολίες, υπάρχει η δυνατότητα παράλληλης στήριξης στους μαθητές εντός του σχολείου και υπάρχουν πολλοί χώροι, οι οποίοι προσφέρουν θεραπείες. Η μεγαλύτερη πρόκληση μέσα στο σχολείο είναι να στηρίξεις συναισθηματικά ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες, επειδή το σχολείο θα διαρκέσει συγκεκριμένο χρονικό διάστημα αλλά η εικόνα που αποκτά το παιδί για τον εαυτό του, μία εικόνα που θα το συνοδεύει όλη του τη ζωή, διαμορφώνεται μέσα σε αυτό. Άρα πρωταρχικός μας στόχος είναι το παιδί να έχει καλή εικόνα εαυτού την οποία θα χτίσει όχι μέσα από τις δυσκολίες του αλλά μέσα από τις ικανότητές του και αυτές πρέπει να εντοπίσουμε ως εκπαιδευτικοί. Αυτό που πραγματικά λείπει είναι η συμβουλευτική και στήριξη της οικογένειας, της οποίας το παιδί έχει μαθησιακές δυσκολίες. Η οικογένεια πρέπει να γνωρίζει για να βοηθήσει το παιδί της. Υπάρχουν πολύ δύσκολα συναισθήματα τα οποία ο γονέας πρέπει να επεξεργαστεί αλλά και συμβουλές που πρέπει να ακολουθήσει. Με τόση γνώση που υπάρχει γύρω μας πρέπει επιτέλους και ως κοινωνία να αρχίσουμε να δεχόμαστε ότι η διαφορετικότητα δεν είναι πρόβλημα αλλά η ίδια η φύση των πραγμάτων.
-Είστε και εκπαιδευτικός. Ποιες οι σημερινές προκλήσεις για τον χώρο της εκπαίδευσης; Πόσο σημαντικά είναι τα πρώτα βήματα, η μάθηση στο δημοτικό;
-Οι προκλήσεις είναι πάρα πολλές σήμερα για έναν εκπαιδευτικό. Πρώτα απ’ όλα πρέπει να αντιμετωπίσει την απαξίωση του ρόλου του από την κοινωνία και το κράτος, ενώ ο ίδιος μπορεί να είναι περισσότερο καταρτισμένος σε σχέση με παλαιότερα. Δεν συμβαίνει μόνο στους εκπαιδευτικούς, αλλά και στους γιατρούς και σε άλλα επαγγέλματα που ασχολούνται με τον άνθρωπο. Ο δάσκαλος σήμερα έχει το στόμα φιμωμένο, τα χέρια δεμένα πίσω από την πλάτη, δεν του επιτρέπεται να έχει συναισθήματα. Και τι εννοώ: Ο δάσκαλος δεν μπορεί να κάνει παρατήρηση στο παιδί. Απευθείας θα βρει απέναντί του τον γονέα. Δεν μπορεί να του σβήσει ένα γράμμα που έγραψε λάθος. Θα κατηγορηθεί ότι προκαλεί συναισθηματικά προβλήματα στον μαθητή του. Οι γονείς έχουν γίνει παρεμβατικοί σε τέτοιο σημείο όπου πραγματικά δεν μπορείς να κάνεις σωστά τη δουλειά σου. Γιατί έβαλες την άσκηση, πόσες εκθέσεις έβαλες στα παιδιά, γιατί πήρε χαμηλό βαθμό στο τεστ; Ας ξεχωρίσουμε τους ρόλους μας. Ας κάνει τη δουλειά που πρέπει ο γονέας με το παιδί του και ας κάνει και ο δάσκαλος αυτό που πρέπει. Πρέπει όλοι να καταλάβουμε ότι οι δύο αυτοί ρόλοι είναι διαφορετικοί και μόνο μέσα από τη συνδρομή του ενός στον άλλον και την πραγματική συνεργασία, το παιδί θα βγει κερδισμένο.
Δεύτερη τεράστια πρόκληση είναι το διαδίκτυο. Η έκθεση των παιδιών στις οθόνες από πολύ μικρή ηλικία και για πολλές ώρες έχει εκπαιδεύσει τα παιδιά στη γρήγορη εναλλαγή εικόνων και πολλαπλών ερεθισμάτων. Η υπομονή, η επιμονή, η συγκέντρωση των παιδιών έχει μειωθεί πάρα πολύ. Για να διατηρήσει ο εκπαιδευτικός το ενδιαφέρον των παιδιών στην τάξη πρέπει να κινείται ως ήρωας παιχνιδιού, πράγμα αδύνατο.
Μια άλλη πρόκληση είναι να βοηθήσεις τους μαθητές σου, ιδιαίτερα στις μικρές τάξεις να είναι αυτόνομοι και να αναλάβουν πρωτοβουλίες. Πάρα πολλά παιδιά έχουν μάθει να υπηρετούνται και όχι να είναι ενεργά μέλη της οικογένειάς τους. Υπάρχουν παιδιά που έρχονται στην Α΄ τάξη και δεν μπορούν να καταλάβουν ούτε καν αν πεινάνε ή αν διψάνε. Οι ανάγκες τους καλύπτονται πριν τα παιδιά τις νιώσουν. Υπάρχουν παιδιά Δ΄- Ε΄ τάξης που γνωρίζουν όλα τα μουσεία, έχουν δει μπαλέτο και έχουν ακούσει όπερα, αλλά δεν μπορούν να κουμπώσουν τα κουμπιά τους.
Και τέλος, μία τεράστια πρόκληση είναι η έλλειψη προσπάθειας και στόχων. Έχουμε μάθει τα παιδιά μας να πιστεύουν ότι όλα τους αξίζουν και μπορούν να τα έχουν με την ελάχιστη προσπάθεια. Επιβραβεύουμε με κάθε ευκαιρία τα παιδιά μας, χωρίς να έχουν πετύχει κάτι σημαντικό. Παλαιότερα όταν ένα παιδί έπαιρνε χαμηλό βαθμό σε ένα διαγώνισμα, ο γονέας ήταν πολύ θορυβημένος και βοηθούσε το παιδί του να καταλάβει τι πρέπει να κάνει για να βελτιωθεί. Πλέον ακούμε συχνά τους γονείς να λένε: «Δεν με νοιάζει που πήρε χαμηλό βαθμό. Φτάνει που προσπάθησε». Μα δεν προσπάθησε. Ή «Δεν πειράζει! Ας κάνει ό,τι τον κάνει ευτυχισμένο». Μα, δεν μπορεί ένα μικρό παιδί να είναι ευτυχισμένο, αν η αυτοεικόνα που χτίζει είναι γεμάτη αποτυχίες.
Τα πρώτα βήματα στο Δημοτικό είναι πάρα πολύ σημαντικά, επειδή μπαίνουν οι βάσεις πάνω στις οποίες το παιδί θα μάθει να αναλαμβάνει την ευθύνη του διαβάσματός του, ευθύνη που ίσως είναι και η μεγαλύτερη που αναλαμβάνει στη ζωή του. Το πώς θα διαβάζει, τι ώρα, σε ποιο χώρο, πόση προσπάθεια πρέπει να καταβάλλει, τι εργαλεία χρειάζεται, πώς και πότε θα φτιάχνει την τσάντα του, την κασετίνα του, αυτά και πολλά περισσότερα θα τα μάθει από την Α΄ τάξη. Η οργάνωση και η αποτελεσματικότητα, η συνέπεια και η επιμέλειά του θα γεμίσουν ένα παιδί χαρά και ενθουσιασμό για το νέο αυτό ξεκίνημα, θα θέσει τις βάσεις για μια υγιή σχέση με το σχολείο αλλά και τον εαυτό του, ενώ μαθαίνοντας να επιλύει τα προβλήματα που θα προκύπτουν, θα καλλιεργήσει την αυτοεκτίμησή του.
*Την Παρασκευή 11 Οκτωβρίου 2024, στις 7 μ.μ., στον χώρο του βιβλιοπωλείου SUBLIME (Λεωφ. Γ. Παπανικολάου 86 A, Πεύκα, Θεσσαλονίκης) και το Σάββατο 12 Οκτωβρίου, 12:30στο βιβλιοπωλείο MIND THE BOOK(25ης Μαρτίου 93, Εύοσμος). Οι εκδηλώσεις είναι για ενήλικες.
