Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη
Η νέα γενιά, με την καθημερινότητα των social media, το bullying στα σχολεία, αλλά και την λυτρωτική δύναμη της μουσικής, και η σχέση της με αυτή των γονιών, της γενιάς που πίστεψε πως θα τα αλλάξει όλα, μα διαψεύστηκε, είναι στο επίκεντρο του νέου βιβλίου της Σοφίας Νικολαΐδου με τίτλο «Δικά μας παιδιά» (εκδ. Μεταίχμιο).
Η γνωστή συγγραφέας μιλώντας στο «ΤyposThes» είπε πως η ιδέα για αυτό το μυθιστόρημα ξεκίνησε από το γεγονός ότι η ίδια ήθελε να καταλάβει περισσότερο τη νέα γενιά.
«Είναι δικά μας παιδιά – κι ας μην τα καταλαβαίνουμε. Κι ας θέλουμε να έχουν τα δικά μας μυαλά», σημείωσε. Προχώρησε σε έρευνα, μπήκε στα δωμάτιά τους, άκουσε τη μουσική που προτιμούν, συζήτησε μαζί τους. «Με ενδιέφερε να πιάσω τον παλμό. Με ενδιέφερε αυτό το δύσκολο πράγμα που λέμε οικογένεια, σε όλες τις εκδοχές και τις μορφές», μας ανέφερε για να συμπληρώσει πως «Η επαφή του παιδιού με την οικογένεια μπορεί να γίνει ένα δίχτυ ασφαλείας».
Περισσότερα στην συνέντευξη που ακολουθεί.
-Πώς γεννήθηκε η ιδέα για το τελευταίο σας βιβλίο;
-Όλα ξεκίνησαν όταν κατάλαβα ότι δεν καταλαβαίνω. Αυτό που έβλεπα γύρω μου, στα σχολεία, στις σχολές, στα πάρκα, η μουσική που ακουγόταν απ’ τα κινητά, χρειαζόταν υποτιτλισμό και επεξήγηση. Και ήθελα να καταλάβω. Όχι μόνο γιατί έχω κι εγώ παιδί, όχι μόνο γιατί αυτή είναι η δουλειά μου κι έχω περάσει τη μισή μου ζωή σε σχολεία και σε σχολές, αλλά γιατί αυτό που συμβαίνει εδώ, τώρα, μπροστά στα έκπληκτα μάτια μας, είναι πως τα παιδιά της δικής μου γενιάς μεγάλωσαν. Κι εμείς μεγαλώσαμε. Και τώρα ετοιμαζόμαστε να παραδώσουμε τη σκυτάλη σε μια νέα γενιά που βρίζουμε και ταυτόχρονα αγαπάμε. Γιατί είναι δικά μας παιδιά – κι ας μην τα καταλαβαίνουμε. Κι ας θέλουμε να έχουν τα δικά μας μυαλά.
Έκανα λοιπόν ένα βήμα πίσω. Προσπάθησα να δω τη μεγάλη εικόνα. Δεν ήταν εύκολο. Κι έτσι έκανα αυτό που κάνω πάντα. Έρευνα. Μίλησα με τα παιδιά. Μπήκα στα κλειστά δωμάτιά τους, στα δωμάτια που είχαν απαγορευτικό. Και μερικά μου άνοιξαν τους υπολογιστές και τα κινητά τους. Μου είπαν τις ιστορίες τους. Κι εγώ παρατηρούσα όσα δεν λέγονται. Αυτά που ούτε κι εμείς θα λέγαμε ποτέ, αν μας ρωτούσαν. Τη δική μου γενιά, τη γενιά των παιδιών που μεγάλωσαν πια, τη γενιά των ανθρώπων που πίστεψαν πως θα τα κάνουν όλα αλλιώς, αλλά βρέθηκαν να λένε τις ίδιες ατάκες με τους δικούς τους γονείς, την ξέρω κάπως καλύτερα. Είναι οι φίλες μου, είναι οι παλιοί συμμαθητές και οι συνάδελφοι. Μισός αιώνας ζωής – γνωριζόμαστε πια. Άνοιξα τα μάτια μου, για να δω καλύτερα. Πέταξα τις βεβαιότητές μου στα σκουπίδια.
Με ενδιέφερε να πιάσω τον παλμό. Με ενδιέφερε αυτό το δύσκολο πράγμα που λέμε οικογένεια, σε όλες τις εκδοχές και τις μορφές. Αυτά που έβλεπα, αυτά που άκουγα, αυτά που μελετούσα ήταν το ορυκτό υλικό της ζωής μας, της ζωής που βράζει. Το ωμό νεύρο μιας κοινωνίας που πάλλεται.
-Το bullying και η οπαδική βία έχουν αυξηθεί τελευταία. Πώς βιώνουν οι ήρωες του βιβλίου σας αυτή την πραγματικότητα;
-Για τους ήρωες του βιβλίου, αυτή είναι η ζωή τους. Κάποιοι είναι θύτες και κάποιοι άλλοι είναι θύματα. Οι γονείς τους άλλοτε βλέπουν τα σημάδια και ανησυχούν, άλλοτε δεν έχουν ιδέα και ζουν σε ένα παράλληλο σύμπαν. «Νομίζεις πως εσύ έχεις προβλήματα…Τι με κοιτάς έτσι; Ξέρεις τι προβλήματα έχω εγώ;» ρωτάει ένας ανήλικος ήρωας τη μαμά του. Εκείνη τη στιγμή δεν της ανοίγεται. Εμείς ξέρουμε τι έχει μεσολαβήσει και κατανοούμε το ξέσπασμα. Η μάνα του όμως που τον αγαπάει και τον νοιάζεται αλλά δεν καταλαβαίνει γιατί ξεσπάει αίφνης με τόση υπερβολή, ανοίγει την αγκαλιά της και τον σφίγγει μέσα.
-Πόσο σημαντική είναι η επαφή του παιδιού με την οικογένεια για ζητήματα όπως τα παραπάνω; Και πόσο η συμπεριφορά των γονιών επηρεάζει αυτή των παιδιών;
-Η επαφή του παιδιού με την οικογένεια μπορεί να γίνει ένα δίχτυ ασφαλείας. Είναι πάντα σημαντική. Η συμπεριφορά των γονιών, όπως και η συμπεριφορά των εκπαιδευτικών στο σχολείο αργότερα αλλά και των φίλων, επηρεάζει και διαμορφώνει. Με τους γονείς το παιδί ζει στο ίδιο σπίτι. Δεν έχει τόση σημασία τι του λένε όσο το τι κάνουν, αυτό είναι πιο βαθύ και πιο ουσιαστικό από τα λόγια – και αφήνει θέλουμε δεν θέλουμε αποτύπωμα.
-Τελευταία τα παιδιά έχουν να αντιμετωπίσουν και της κινδύνους από την έκθεση στο διαδίκτυο που σε περιπτώσεις μπορεί να είναι ανεξέλεγκτοι. Πώς μπορούν να προστατευθούν; Τι μπορούν να κάνουν η πολιτεία, το σχολείο και η οικογένεια για να βοηθήσει;
-Αυτό που λέτε είναι ορατό στο μυθιστόρημα, υπάρχουν σκηνές που οι ήρωες βρίσκονται κολλημένοι στον τοίχο και γι’ αυτό ευθύνεται η ψηφιακή της ζωή. Το τι μπορούν να κάνουν η πολιτεία και το σχολείο, δηλαδή οι θεσμοί, υπάρχουν ειδικοί για να το απαντήσουν. Σίγουρα δεν αρκούν οι δράσεις που εμφανίζονται εκ των υστέρων, συνήθως πυροσβεστικά, όταν το πρόβλημα έχει γιγαντωθεί και γίνονται απλώς για να γίνουν. Υπάρχει μια φράση που έλεγαν οι παλιές γιαγιάδες, ακούγεται ίσως αφελής σε αυτά τα συμφραζόμενα, αλλά είναι ανίκητη: «η πολλή αγάπη δεν έβλαψε ποτέ κανέναν» έλεγαν. Το σημαντικό είναι να πλησιάζει κανείς με πραγματικό ενδιαφέρον και να θέλει να λύσει το πρόβλημα, όχι απλώς να κάνει κάτι για να πει ότι το έκανε και να νίψει μετά τας χείρας του.
-Η μουσική έχει μεγάλη θέση στη ζωή των μικρών ηρώων. Ποιος ο ρόλος της;
-Είναι ο τρόπος τους να κρατηθούν στα δύσκολα. Είναι ο τρόπος τους να είναι δημιουργικοί και αληθινοί. Είναι ο τρόπος τους να γίνουν επιτέλους ο εαυτός τους. Όπως λέει και ο Novel 729, σε στίχους που διατρέχουν ένα κεφάλαιο του βιβλίου (κάθε κεφάλαιο έχει για τίτλο του στίχους) «για μας, αυτό ποτέ δεν ήταν μόνο μουσική/τις νύχτες που λυγίζαμε αυτή ήταν πάντα εκεί/μας έδινε πνοή, μας έδινε φωνή/μας έκανε να νιώθουμε λίγο πιο δυνατοί». Νομίζω πως όλοι μας, κάποια στιγμή στη ζωή μας, το νιώσαμε αυτό και το ξέρουμε.
-Έρχεστε σε επικοινωνία με νέους μέσω και του ΑΠΘ όπου διδάσκετε δημιουργική γραφή. Πώς βλέπετε τη νέα γενιά; Ποια η σχέση της με τα βιβλία και το διάβασμα;
-Διδάσκω Δημιουργική Γραφή στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ από το 2019 και το βιβλίο είναι αφιερωμένο, ανάμεσα σε άλλους, και στις φοιτήτριες και τους φοιτητές μου «που ξέρουν τόσα πράγματα που αγνοώ και μου τα μαθαίνουν κάθε μέρα». Τα νέα παιδιά διαθέτουν αυτό που έχουν πάντα τα νέα παιδιά: δύναμη και φλόγα. Φόρα για τη ζωή. Η σχέση τους με τα βιβλία και το διάβασμα δεν είναι ομοιογενής: κάποια διαβάζουν περισσότερο, άλλα λιγότερο κι άλλα καθόλου. Το σκρολάρισμα έχει καταπιεί πολλά πράγματα, ανάμεσά τους και το έντυπο εν πολλοίς. Είναι ενημερωμένα για την αγγλόφωνη κυρίως παραγωγή και τη διαβάζουν συνήθως από το πρωτότυπο. Τα παιδιά που γνωρίζω λόγω αντικειμένου (η δημιουργική γραφή αφορά το διάβασμα, δεν γίνεται γράψιμο χωρίς διάβασμα) είναι συνήθως παιδιά φανατικά για γράμματα, όπως έλεγε ο Καβάφης. Διαβάζουν, γράφουν και αναζητούν τη δική τους φωνή.
