Στοχευμένα κοινωνικά και οικονομικά μέτρα συνολικού ύψους 1,1 δισ. ευρώ ανακοίνωσε η κυβέρνηση, αξιοποιώντας το πρωτογενές πλεόνασμα του 2024 (4,8% του ΑΕΠ), όπως προέκυψε από τα στοιχεία της Eurostat. Τα μέτρα αφορούν την ανακούφιση ενοικιαστών, τη στήριξη χαμηλοσυνταξιούχων, ανασφάλιστων υπερηλίκων και Ατόμων με Αναπηρία, ενώ παράλληλα ενισχύεται κατά 500 εκατ. ευρώ το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
Η σημαντικότερη παρέμβαση αφορά την ετήσια επιστροφή ενοικίου, που θα ξεκινήσει να καταβάλλεται κάθε Νοέμβριο. Το μέτρο καλύπτει περίπου το 80% των νοικοκυριών που πληρώνουν ενοίκιο, συμπεριλαμβανομένων και φοιτητών. Το ποσό της επιστροφής αντιστοιχεί στο 1/12 του ετήσιου μισθώματος (μέχρι 800 ευρώ για κύρια κατοικία, με προσαύξηση 50 ευρώ ανά παιδί, και 800 ευρώ για φοιτητική στέγαση χωρίς προσαύξηση). Η επιστροφή είναι αφορολόγητη και καταβάλλεται απευθείας στον τραπεζικό λογαριασμό του δικαιούχου.
Παράλληλα, θεσπίζεται μόνιμη ενίσχυση 250 ευρώ ετησίως για χαμηλοσυνταξιούχους, υπερήλικες χωρίς ασφάλιση και άτομα με αναπηρία, υπό προϋποθέσεις. Το επίδομα είναι επίσης αφορολόγητο και ακατάσχετο, ενώ υπολογίζεται ότι θα το λάβουν περίπου 1,44 εκατομμύρια πολίτες.
Αναλυτικά τα μέτρα στήριξης:
1. Μόνιμη επιστροφή ενός ενοικίου στους τραπεζικούς λογαριασμούς 948.000 νοικοκυριών με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα
Αναγνωρίζοντας ότι η στεγαστική κρίση έχει πλήξει περισσότερο τους συμπολίτες μας που ζουν σε ενοίκιο και κυρίως αυτούς με χαμηλά εισοδήματα καθώς και οικογένειες με παιδιά που έχουν μεσαία εισοδήματα, από φέτος τον Νοέμβριο και κάθε χρόνο, ένα ενοίκιο ετησίως, είτε αφορά κύρια κατοικία, είτε φοιτητική κατοικία, θα επιστρέφεται στον τραπεζικό λογαριασμό του ενοικιαστή από το κράτος.
Πιο συγκεκριμένα, με βάση τις δηλώσεις που γίνονται αυτή την περίοδο για το φορολογικό έτος 2024, το 1/12 του ετήσιου δηλωθέντος ενοικίου – τόσο για την κύρια κατοικία, όσο και για τη φοιτητική κατοικία – θα επιστραφεί στα τέλη Νοεμβρίου στους τραπεζικούς λογαριασμούς των δικαιούχων.
Το μέγιστο ποσό επιστροφής για την κύρια κατοικία ανέρχεται σε 800 ευρώ επαυξανόμενο κατά 50 ευρώ για κάθε εξαρτώμενο τέκνο του ενοικιαστή. Το μέγιστο ποσό επιστροφής για τη φοιτητική κατοικία ανέρχεται σε 800 ευρώ.
Τα εισοδηματικά κριτήρια είναι διευρυμένα και αντιστοιχούν σε αυτά που έχουν οριστεί για το πρόγραμμα ΣΠΙΤΙ ΜΟΥ ΙΙ:
- Για τον άγαμο ορίζεται μέγιστο όριο εισοδήματος 20.000 ευρώ.
- Για τους έγγαμους ή μέρη συμφώνου συμβίωσης ορίζεται μέγιστο όριο οικογενειακού εισοδήματος 28.000 ευρώ, προσαυξανόμενο κατά 4.000 ευρώ για κάθε τέκνο.
- Για τις μονογονεϊκές οικογένειες ορίζεται μέγιστο όριο οικογενειακού εισοδήματος 31.000 ευρώ, προσαυξανόμενο κατά 5.000 ευρώ για κάθε επιπλέον τέκνο πέραν του πρώτου.
Αναφορικά με τα περιουσιακά κριτήρια για την επιστροφή ενοικίου για κύρια κατοικία ορίζεται ότι το σύνολο της αξίας της οικογενειακής περιουσίας, όπως προσδιορίζεται κατά τον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ του τρέχοντος έτους, δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 120.000 ευρώ για μονοπρόσωπο νοικοκυριό προσαυξανόμενο κατά 20.000 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος του νοικοκυριού.
Για την επιστροφή ενοικίου για φοιτητική κατοικία δεν ορίζεται περιουσιακό όριο.
Εκτιμάται ότι επιλέξιμα θα είναι περίπου το 80% των νοικοκυριών με ενοίκιο, ήτοι περίπου 948.000 νοικοκυριά που αντιστοιχούν σε 1.280.000 φορολογούμενους. Το ετήσιο κόστος του μέτρου εκτιμάται σε περίπου 230 εκατ. ευρώ.
2. Μόνιμη ετήσια οικονομική ενίσχυση ύψους 250 ευρώ σε 1,44 εκατ. συνταξιούχους, ανασφάλιστους υπερήλικες και άτομα με αναπηρία
Θεσπίζεται σε μόνιμη βάση ετήσια οικονομική ενίσχυση ύψους 250 ευρώ καθαρά για συνταξιούχους, δικαιούχους αναπηρικών επιδομάτων και ανασφάλιστους υπερήλικες.
Η οικονομική ενίσχυση θα καταβάλλεται έως 30 Νοεμβρίου εκάστου έτους, ξεκινώντας από τον Νοέμβριο του 2025.
Δικαιούχοι είναι:
- Συνταξιούχοι άνω των 65 ετών με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 14.000 ευρώ για άγαμους και περιουσία έως 200.000 ευρώ και ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 26.000 ευρώ για έγγαμους/μέρη συμφώνου συμβίωσης και περιουσία έως 300.000 ευρώ. Τονίζεται πως η ενίσχυση αυτή θα δοθεί σε όλους τους συνταξιούχους που καλύπτονται από τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, ασχέτως αν έχουν προσωπική διαφορά ή όχι.
- Ανασφάλιστοι υπερήλικες
- Δικαιούχοι των επιδομάτων αναπηρίας που καταβάλλονται από τον ΟΠΕΚΑ και τον e-ΕΦΚΑ.
Με τα ανωτέρω εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια εκτιμάται ότι δικαιούχοι είναι 1.157.551 συνταξιούχοι (το 62%) από τους 1.868.041 συνταξιούχους που είναι άνω των 65 ετών. Επιπλέον δικαιούχοι είναι 248.823 άτομα με αναπηρία και 34.357 ανασφάλιστοι υπερήλικες. Έτσι, η οικονομική ενίσχυση εκτιμάται ότι αφορά συνολικά 1,44 εκατομμύρια συμπολίτες μας και το ετήσιο κόστος εκτιμάται σε 360 εκατ. ευρώ.
Η οικονομική ενίσχυση είναι αφορολόγητη, ανεκχώρητη και ακατάσχετη στα χέρια του Δημοσίου ή τρίτων, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης αντίθετης διάταξης, δεν δεσμεύεται και δεν συμψηφίζεται με βεβαιωμένα χρέη προς τη φορολογική διοίκηση και το δημόσιο εν γένει και δεν υπόκειται σε οποιοδήποτε τέλος, εισφορά ή άλλη κράτηση υπέρ του Δημοσίου ή του e-ΕΦΚΑ.
- Αύξηση του Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά 500 εκατ. ευρώ ετησίως
Αυξάνεται το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων κατά 500 εκατ. ευρώ από το 2025 και κάθε έτος. Στόχος να επιταχυνθούν όλα τα μεγάλα έργα υποδομών, αλλά και να αυξηθούν οι επενδύσεις απέναντι στην αναμενόμενη διεθνή οικονομική επιβράδυνση που προκαλούν οι περιορισμοί στο διεθνές εμπόριο.
Έξι απαντήσεις από την κυβέρνηση για τα νέα μέτρα
1. Γιατί ανακοινώθηκαν τώρα τα μέτρα;
Τα μέτρα ανακοινώθηκαν αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση των δημοσιονομικών στοιχείων για το 2024 από την ΕΛΣΤΑΤ και τη Eurostat. Η Ελλάδα κατέγραψε πρωτογενές πλεόνασμα 4,8% του ΑΕΠ και τελικό δημοσιονομικό πλεόνασμα 1,3%. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, πρώτα εξασφαλίζεται ο δημοσιονομικός χώρος και έπειτα επιστρέφεται ως κοινωνικό μέρισμα χωρίς να διακυβεύεται η σταθερότητα.
2. Ανακοινώθηκαν πρόωρα τα μέτρα που επρόκειτο να παρουσιαστούν στη ΔΕΘ;
Τα μέτρα που παρουσιάστηκαν αφορούν το 2025. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός ξεκαθάρισε ότι οι εξαγγελίες στη ΔΕΘ θα αφορούν τη νέα χρονιά, δηλαδή το 2026. Οι σημερινές παρεμβάσεις θεωρούνται μόνιμες και ενταγμένες στον προϋπολογισμό του τρέχοντος έτους.
3. Προκύπτει το πλεόνασμα από αυξημένα φορολογικά βάρη;
Η κυβέρνηση απαντά πως όχι. Το πλεόνασμα αποδίδεται:
- Στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής μέσω ψηφιακών εργαλείων.
- Στην ισχυρή ανάπτυξη με αύξηση της απασχόλησης και των εισοδημάτων.
- Στην εξοικονόμηση δαπανών στον δημόσιο τομέα.
Η κυβέρνηση επισημαίνει ότι έχει ήδη μειώσει πάνω από 70 φόρους και εισφορές.
4. Μπορούσε η κυβέρνηση να διαθέσει ακόμη περισσότερους πόρους;
Σύμφωνα με το οικονομικό επιτελείο, τα μέτρα εξαντλούν το δημοσιονομικό περιθώριο για φέτος. Επιπλέον δαπάνες θα παραβίαζαν τους ευρωπαϊκούς κανόνες ή θα απαιτούσαν νέες φορολογικές επιβαρύνσεις, τις οποίες η κυβέρνηση απορρίπτει.
5. Ποια κριτήρια ορίζουν τους δικαιούχους των μέτρων;
Η επιλογή των δικαιούχων βασίστηκε:
- Στην ανάγκη ανακούφισης των ενοικιαστών (καλύπτεται το 80% των μισθωτών).
- Στην ενίσχυση χαμηλοσυνταξιούχων, ΑμεΑ και ανασφάλιστων υπερηλίκων (1,44 εκατ. πολίτες).
Το εισοδηματικό όριο για άγαμο είναι 20.000 ευρώ, για έγγαμο 28.000 ευρώ (με προσαυξήσεις ανά παιδί), και για μονογονεϊκές οικογένειες 31.000 ευρώ. Τα περιουσιακά όρια φτάνουν τις 120.000 ευρώ για ένα άτομο και αυξάνονται κατά 20.000 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος.
6. Θα οδηγήσει η επιστροφή ενοικίου σε αυξήσεις τιμών;
Το οικονομικό επιτελείο υποστηρίζει ότι όχι. Αντιθέτως, η πολιτική επιστροφής ενοικίου λειτουργεί ως αντικίνητρο για αδήλωτα εισοδήματα. Παράλληλα, εφαρμόζονται:
- Περιορισμοί στις βραχυχρόνιες μισθώσεις σε κορεσμένες περιοχές.
- Μηδενική φορολογία για μετατροπή ακινήτων από Airbnb σε μακροχρόνιες μισθώσεις.
- Προγράμματα «Ανακαινίζω και Ενοικιάζω» και κοινωνικής αντιπαροχής.
