Της ΜΑΡΙΑΣ ΚΟΥΖΟΥΦΗ
Καθημερινά είναι τα παράπονα που δέχονται οι ενώσεις καταναλωτών από πολίτες σχετικά με την ακρίβεια που επικρατεί στην αγορά και τις αυξήσεις τιμών σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες.
Με εξαίρεση τις επικοινωνίες, τα τελευταία 4 χρόνια οι αυξήσεις όλων των κύριων ειδών του βασικού δείκτη καταναλωτών είναι διψήφιες σε ποσοστό, σύμφωνα με στοιχεία από μελέτες του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, ενώ το 60% των εργαζόμενων δηλώνουν ότι ο μισθός δεν επαρκεί να καλύψει τα έξοδα του μήνα και το 90% περίπου αναγκάζονται να κόψουν βασικά είδη διατροφής για να ανταπεξέλθουν.
«Καθημερινά δεχόμαστε παράπονα από χιλιάδες καταναλωτές. Το πρώτο και κυρίαρχο θέμα για τον καταναλωτή είναι η καθημερινότητα που αφορά τα τρόφιμα για να ζήσει την οικογένειά του», όπως είπε ο Πρόεδρος της Ένωσης Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδας, Απόστολος Ραυτόπουλος, μιλώντας στο «ΤyposThes». «Μπορεί να μην πάρει κολόνια αλλά δεν μπορεί να μην πάρει τρόφιμα για να φάει, να μην πάρει σαμπουάν και αφρόλουτρο για να πλυθεί και απορρυπαντικό για να πλύνει τα ρούχα του», όπως λέει χαρακτηριστικά, ενώ σχολιάζοντας τις έρευνες αναφέρει ότι είναι πολύ σημαντικό αυτό που προκύπτει ότι δηλαδή οι καταναλωτές δεν έχουν αλλάξει απλά συνήθειες αλλά «έχουν μειώσει τις αγορές γιατί δεν βγαίνει το νοικοκυριό». «Τα χρήματα από το μισθό, τη σύνταξη ή το εισόδημά του δεν φτάνουν ούτε για τις πρώτες 15 ημέρες του μήνα. Με άλλα λόγια, μια ετήσια σύνταξη ή ένας ετήσιος μισθός φτάνει για τους 6 μήνες του χρόνου. Τους υπόλοιπους έξι τι γίνεται;», διερωτάται χαρακτηριστικά.
Αλλά και το Νέο Ινστιτούτο Καταναλωτών σε πρόσφατη ανακοίνωσή του επισημαίνει ότι σύμφωνα με τα παράπονα που λαμβάνει, οι καταναλωτές αναφέρουν, μεταξύ άλλων ότι η αύξηση των τιμών στα είδη διατροφής είναι δυσανάλογη με την αγοραστική τους δύναμη. Επίσης, παρατηρείται αυξανόμενη δυσκολία στην πρόσβαση σε βασικά φαρμακευτικά σκευάσματα, με τους ηλικιωμένους να πλήττονται περισσότερο, ενώ και οι λογαριασμοί ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου και καυσίμων έχουν εκτοξευθεί, επιβαρύνοντας σημαντικά τον οικογενειακό προϋπολογισμό.
Οι καταναλωτικές οργανώσεις καλούν την πολιτεία να πάρει μέτρα για την προστασία των καταναλωτών. Επιπλέον, ο κ. Ραυτόπουλος τονίζει ότι «δεν μπορεί να αγοράζουμε πολύ ακριβότερα τα προϊόντα εμείς στην Ελλάδα σε σχέση με τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Λουξεμβούργο», ενώ θέτει και το ζήτημα ότι έχουν μειωθεί οι προσφερόμενες ποσότητες σε κάποια προϊόντα σε σύγκριση με το παρελθόν, χωρίς όμως να μειώνεται η τιμή του προϊόντος, αντιθέτως μάλιστα αυτή έχει αυξηθεί.
Το μποϊκοτάζ ως «όπλο»
Στις 15 Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτή έπειτα από πρόσκλησης της Ένωσης Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδας πραγματοποιήθηκε μποϊκοτάζ από τις αγορές, σε μία ημέρα (Σάββατο) που οι τζίροι, ιδίως των μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ, είναι ιδιαιτέρως υψηλοί. Σύμφωνα με την ένωση, η πρόσκληση έτυχε ευρείας απήχησης.
Όπως λέει ο κ. Ραυτόπουλος στον «Τ.Θ.» η Ένωση έκανε πρώτη φορά κάλεσμα και από τα μηνύματα που δέχθηκε τόσο στα σόσιαλ μίντια όσο και δια ζώσης φάνηκε ότι είχε απήχηση.
Όπως αναφέρει έγινε σε μια συμβολική ημέρα, η οποία μάλιστα συνέπιπτε με το δεύτερο Σάββατο του μήνα μια μέρα που οι καταναλωτές ψωνίζουν και εξαντλούν συνήθως το εισόδημά τους.
«Ήταν χιλιάδες τα μηνύματα της συμμετοχής του κόσμου», όπως είπε, και -αν και δεν υπάρχουν στοιχεία για να συγκριθούν οι τζίροι - αυτό που διαπίστωσαν από την επιτόπια παρουσία είναι ότι υπήρχε λιγότερος κόσμος στα σούπερ μάρκετ από ότι μια αντίστοιχη ημέρα άλλου μήνα.
Σύμφωνα με την Ένωση Εργαζομένων Καταναλωτών, υπάρχει σκέψη να συνεχιστεί το μποϊκοτάζ σε μηνιαία ή εβδομαδιαία βάση, σε συνεργασία με καταναλωτικές οργανώσεις άλλων χωρών.
«Το αγκάλιασε ο κόσμος και σκεφτόμαστε σε συνεργασία με συναδέλφους από άλλες χώρες, από Κροατία Σερβία, Βουλγαρία και Μαυροβούνιο που κάναμε και μια συνδιάσκεψη, να το συνεχίσουμε αλλά όχι μια φορά το χρόνο ή το εξάμηνο, αλλά συχνότερα», προσθέτει, σημειώνοντας ότι έχει γίνει πρόταση να γίνεται μποϊκοτάζ μια μέρα την εβδομάδα.
Παραπλανητικές εκπτώσεις και ψευδείς προσφορές
Στο μεταξύ, σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης των φαινομένων παραπλανητικών εκπτώσεων και ψευδών προσφορών, το Υπουργείο Ανάπτυξης ανακοίνωσε την εφαρμογή του νέου Κώδικα Δεοντολογίας. Από τις 17 Μαρτίου ξεκίνησαν έλεγχοι στην αγορά, ενώ τα πρόστιμα για τις παραβάσεις μπορούν να φτάσουν μέχρι και τα 3 εκατομμύρια ευρώ. Από το υπουργείο διαμηνύουν ότι είναι διαρκείς οι προσπάθειες για να σταματήσει η αύξηση των τιμών, να ισορροπήσουν και όπου είναι δυνατόν να υποχωρήσουν, ενώ το βάρος πέφτει και σε μεταρρυθμίσεις που έχουν ως στόχο την προστασία των καταναλωτών. «Θέλουμε περισσότερες αληθινές προσφορές, πραγματικές εκπτώσεις και όταν αυτό δεν συμβαίνει τα πρόστιμα θα είναι έως 3 εκατ. ευρώ», έχει δηλώσει χαρακτηριστικά ο υπουργός κ. Τάκης Θεοδωρικάκος τονίζοντας ότι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί θα ενισχύσουν την παρουσία τους, ενώ ανακοίνωσε ότι σχεδιάζεται η αναβάθμιση του Συνηγόρου του Καταναλωτή.
Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις, οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να προσφέρουν πραγματικές εκπτώσεις και προσφορές. Για να είναι μια έκπτωση έγκυρη, η τιμή πώλησης πρέπει να είναι χαμηλότερη από τη χαμηλότερη τιμή των τελευταίων 30 ημερών. Ο Πρόεδρος της Ένωσης Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδας, Απόστολος Ραυτόπουλος, μιλώντας στον «Τύπο Θεσσαλονίκης» αναφέρει ότι «αν λειτουργούσε ο κώδικας δεοντολογίας, το όφελος θα ήταν μεγάλο για τον καταναλωτή», επισημαίνοντας, παράλληλα, ότι «αυτός ο νέος, όπως θέλουν να τον παρουσιάσουν, κώδικας, ισχύει στη χώρα μας εδώ και πολλά χρόνια. Τον εφάρμοσε το 2023 ο προ-προηγούμενος υπουργός Ανάπτυξης».
Όπως επισημαίνει ενδεικτικά ο κ. Ραυτόπουλος, σύμφωνα με τον κώδικα, για τις προσφορές τύπου «1 συν 1 δώρο» ή για τις οικογενειακές συσκευασίες θα πρέπει να υπάρχει δίπλα η μονή συσκευασία του προϊόντος προκειμένου ο καταναλωτής να γνωρίζει την τιμή και να μπορεί να συγκρίνει αν η προσφορά είναι αληθινή.
«Αυτό δεν ισχύει και σήμερα που μιλάμε (σ.σ. την περασμένη εβδομάδα), μετά την εφαρμογή του νέου Κώδικα και μετά την έναρξη των ελέγχων», όπως υποστηρίζει.
Όπως λέει, αν λείπουν οι μονές συσκευασίες από τα ράφια, καθίσταται αδύνατη η σύγκριση των τιμών για τις προσφορές αυτού του τύπου. «Γίνεται ο άνθρωπος που σχολάει από τη δουλειά του και πάει να αγοράσει αυτά που χρειάζεται για το νοικοκυριό να είναι με το κομπιουτεράκι στο χέρι; Θα πρέπει να κάτσει μέσα στο σούπερ μάρκετ ώρες για να κάνει διαιρέσεις και προσθαφαιρέσεις για να πάρει ένα προϊόν», όπως λέει χαρακτηριστικά.
«Ελάχιστοι ελεγκτές για όλη την αγορά»
Ο Υπουργός Ανάπτυξης, Τάκης Θεοδωρικάκος, έχει τονίσει ότι οι έλεγχοι δεν θα περιοριστούν σε ενημερώσεις και συστάσεις, αλλά θα επιβάλλονται αυστηρές κυρώσεις όπου εντοπίζονται παραβάσεις και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί θα ενισχύσουν την παρουσία τους.
«Συνολικά, 113 ελεγκτές στην υπηρεσία μονάδα ελέγχου της αγοράς καλούνται να ελέγξουν εκατοντάδες χιλιάδες εμπορικές επιχειρήσεις σε όλη τη χώρα. Πιστεύετε ότι γίνεται αυτό;», αναφέρει από την πλευρά του ο κ. Ραυτόπουλος στον «Τ.Θ.». Όπως προσθέτει αναφέρουν ότι έχουν εργαλεία στο υπουργείο μέσα από τα οποία μπορούν να «βλέπουν» τις παραβάσεις και χωρίς επιτόπιους ελέγχους σημειώνοντας ωστόσο ότι στα ράφια των σούπερ μάρκετ -σε λίγα ευτυχώς- υπάρχουν άλλες τιμές στο ράφι και άλλες στο ταμείο. Το πρόστιμο που επιβάλλεται σε μια τέτοια περίπτωση είναι 1000 ευρώ και 2000 ευρώ σε περίπτωση υποτροπής κ.ό.κ. Όμως το ίδιος μπορεί να γίνει ξανά την επόμενη εβδομάδα ή τον επόμενο μήνα, όπως λέει. Η συμβουλή της Ένωσης είναι να αποκτήσει ο κόσμος καταναλωτική συνείδηση.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα – Λιγότερο προϊόν, ακριβότερη τιμή
Ο κ. Ραυτόπουλος αναφέρει δε κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα που εντοπίζονται στην αγορά σχετικά με τις προσφορές εκφράζοντας την άποψη ότι οι εταιρείες «δεν έχουν συμμορφωθεί και δεν πρόκειται».
Συγκεκριμένα, μακαρόνια η μονή συσκευασία κοστίζει 0.89 λεπτά και η «οικογενειακή οικονομική» με 4 πακέτα είναι στα 4,47 ευρώ. Αν πάρουμε 4 μονές θα πληρώσουμε 3.56 ευρώ. «Γιατί λοιπόν να πάρω την οικογενειακή που κοστίζει 0.91 λεπτά παραπάνω; Αν πάρω 5 μονές συσκευασίες θα πληρώσω λιγότερα. Θα πληρώσω 4,45 ευρώ. Αυτό δεν είναι παραπλάνηση;», διερωτάται.
«Στα απορρυπαντικά βλέπουν 1 συν 1 δώρο με 28 μεζούρες για παράδειγμα. Όταν ήταν μονή η συσκευασία είχε 5.18 ευρώ τώρα έχει 11,36. Πού είναι το δώρο;».
Επιπλέον, αναφέρει ότι πλέον υπάρχουν στα ράφια απορρυπαντικά με 23 μεζούρες, με 26 μεζούρες, με 43 με 53 μεζούρες, με 70 με 12 Pods με 13 συν 13 δώρο κλπ. «Αυτό παλιά δεν υπήρχε. Υπήρχε με 50 ή 70 μεζούρες. Τώρα βλέπουμε υποδιαιρέσεις, από το 50 μέχρι το 12…», όπως λέει. Παράλληλα, στα σαμπουάν και τα αφρόλουτρα και όχι μόνο σε αυτά έχει μειωθεί το περιεχόμενο. «Το σαμπουάν ήταν 400 ml πέρυσι έχει 360 ml και φέτος είναι 350 ml ενώ η τιμή είναι μεγαλύτερη από ότι ήταν όταν ήταν 400 ml. «Δεν είναι ότι μειώθηκε το περιεχόμενο και μειώθηκε και η τιμή. Το ίδιο συμβαίνει και με τα σνακ πατατάκια κλπ.
Ήταν 50 γραμμάρια και κόστιζαν 0,45 ευρώ και τώρα έχουν μέσα 45 γραμμάρια και κοστίζουν 0,50 λεπτά. Μειώθηκε 10% το περιεχόμενο και αυξήθηκε κατά 10% η τιμή», τονίζει με έμφαση.
«Δεν γίνεται να αγοράζουμε ακριβότερα από Γαλλία και Γερμανία»
Επιπλέον, προσθέτει ότι «δεν μπορεί να αγοράζουμε πολύ ακριβότερα τα προϊόντα εμείς στην Ελλάδα σε σχέση με τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Λουξεμβούργο».
«Ένα απορρυπαντικό πιάτων με 500 ml στην Ελβετία κοστίζει 0.95 λεπτά και στην Ελλάδα 1.47 ευρώ. Το ίδιο προϊόν, η ίδια ποσότητα, όπως προκύπτει από καταγγελίες καταναλωτών», τονίζει χαρακτηριστικά. Άλλο παράδειγμα αφορά τη φέτα. «Η ελληνική φέτα από Θεσσαλία πωλείται στο Λουξεμβούργο τα 200 γραμμάρια προς 1,09 ευρώ, ενώ εδώ στην Ελλάδα η φθηνότερη φέτα πωλείται στα 2,35 ευρώ. Οι τιμές είναι δυο φορές επάνω. Και μιλάμε για μια χώρα (σ.σ. το Λουξεμβούργο), όπου ο κατώτατος μισθός ξεπερνά τις 3.300 ευρώ, σε σχέση με τον κατώτατο στην Ελλάδα που είναι 830 ευρώ μικτά».
«Η αγοραστική δυναμική φαίνεται από το πόσες φέτες μπορεί να αγοράσει ο Έλληνας με τον κατώτατο μισθό και πόσες ο καταναλωτής στο Λουξεμβούργο ή στη Γερμανία που η εργατοώρα είναι στα 41 ευρώ και στην Ελλάδα στα 15 ευρώ», υπογραμμίζει.
Πάντως, στις 12 Μαρτίου, το υπουργείο Ανάπτυξης απαντώντας στον ΣΥΡΙΖΑ ανέφερε ότι η Ελλάδα είναι η χώρα με τον χαμηλότερο πληθωρισμό τροφίμων και βασικών ειδών διαβίωσης τους τελευταίους μήνες στην Ευρωζώνη, με τα σχετικά ποσοστά να είναι είτε πέριξ του μηδενός, είτε καθαρά αρνητικά.
Είχε αναφέρει τότε πως σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Iνστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) – που δημοσιεύθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2025 – οι τιμές του τυπικού καλαθιού καταναλωτικών προϊόντων στα ελληνικά supermarkets είναι φθηνότερες σε σχέση με τα αντίστοιχα καλάθια προϊόντων σε Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Γερμανία, Πορτογαλία, Ρουμανία και Ισπανία, δηλαδή από όλες τις χώρες που καλύπτει η απογραφική (και όχι δειγματοληπτική) έρευνα του ΙΕΛΚΑ.
