Του Γιώργου Παπαδημητρίου
Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές κοντοζύγωνε η ώρα για το εναρκτήριο λάκτισμα του φετινού Euro με τον αγώνα της οικοδέσποινας Γερμανίας απέναντι στη διαχρονικά και αδιαπραγμάτευτα συμπαθή Σκωτία. Το «ΤyposThes» στρογγυλοκάθεται στον καναπέ, ανυπομονεί για τη σέντρα και σας παρουσιάζει τις δέκα πιο αλησμόνητες στιγμές από την ιστορία των Euro.
10. Το πέναλτι «Πανένκα»
Δεν είναι πολλοί οι αθλητές που είναι σε θέση να περηφανεύονται πως το επώνυμό τους βάφτισε μια συγκεκριμένη κίνηση σε ένα άθλημα. Ο γεννημένος στην Πράγα Αντονίν Πανένκα ανήκει σε αυτή την προνομιακή ολιγομελή κατηγορία χάρη στην περίτεχνη (και επιτυχή) εκτέλεση πέναλτι με σκαψιματάκι, την οποία επιχείρησε στον τελικό του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος του 1976. Η πρώην Τσεχοσλοβακία και η πρώην Δυτική Γερμανία είχαν αναδειχθεί ισόπαλες με 2-2 ύστερα από 120 λεπτά αγώνα και ο Πανένκα ήταν εκείνος που χάρισε στην ομάδα του το τρόπαιο χτυπώντας (με τον πανέμορφο αυτόν τρόπο) το τελευταίο πέναλτι, γεγονός που δίνει ακόμη μεγαλύτερη αξία στο ούτως ή άλλως αξιομνημόνευτο επίτευγμά του.
9. Το βολ-πλανέ του Μάρκο Φαν Μπάστεν
Euro 1988, τελικός ανάμεσα στην Ολλανδία και την πρώην Σοβιετική Ένωση και ο Μάρκο φαν Μπάστεν παίρνει τα πινέλα του ζωγραφίζει μια ποδοσφαιρική οπτασία. Το υπέροχο βολ-πλανέ που σκόραρε ο θρυλικός -και αναγκασμένος σε πρόωρη αποχώρηση λόγω των συνεχών τραυματισμών- Ολλανδός φορ είναι κατά πάσα πιθανότητα το ομορφότερο γκολ που έχει σημειωθεί ποτέ σε τελική φάση Euro (για τελικό δεν το συζητάμε, παίζει προφανώς χωρίς αντίπαλο)
8. Από τις διακοπές στον θρόνο της Ευρώπης
Euro 1992, στη Σουηδία, με τη Δανία να παίρνει την ύστατη στιγμή της θέση της πρώην Γιουγκοσλαβίας στο τελικό lineup της διοργάνωσης. Οι Δανοί βρέθηκαν από το πουθενά στη γειτονική Σουηδία, αλλά φρόντισαν να εκμεταλλευτούν στο μέγιστο το ανέλπιστο δώρο που τους έγινε, κατακτώντας το πρώτο (και μοναδικό μέχρι τώρα) τρόπαιο στην ιστορία τους. Πρωτεργάτες της τεράστιας επιτυχίας των Σκανδιναβών ο ανίκητος γκολκίπερ Πέτερ Σμάιχελ και ο μαέστρος Μίκαελ Λάουντρουπ.
7. Πρωταθλητές Ευρώπης με κορώνα-γράμματα
Ίσως η πιο απίστευτη -και πέρα για πέρα άγνωστη στο ευρύ κοινό- ιστορία που μπορεί να διαβάσει κανείς για τη διοργάνωση του Euro. Βρισκόμαστε στο 1968 και στον πρώτο ημιτελικό, όπου τίθενται αντιμέτωπες η οικοδέσποινα Ιταλία και η πρώην Σοβιετική Ένωση. Μετά την ενενηνταλεπτη κανονική διάρκεια και την ημίωρη παράταση, ο αγώνας λήγει ισόπαλος και ο διαιτητής -κατά πρωτοφανή παράβαση του εθιμοτυπικού καταστατικού της εποχής- αποφασίζει να κριθεί ο νικητής στο στρίψιμο του κέρματος! Εκείνη την εποχή δεν είχε βέβαια καθιερωθεί η διαδικασία των πέναλτι, αλλά η συνηθισμένη λύση σε ανάλογες περιπτώσεις ήταν η επανάληψη του αγώνα. Με τα πολλά, ο καπιτάνο Τζακίντο Φακέντι κάνει τη σωστή επιλογή και στέλνει με αυτόν τον τραγελαφικό τρόπο την ομάδα του στον τελικό. Εκεί, τα αλλόκοτα και εξωφρενικά συνεχίζονται, καθότι Ιταλία και πρώην Γιουγκοσλαβία αναδεικνύονται ισόπαλες με 1-1, όμως αυτή τη φορά αποφασίζεται επανάληψη του τελικού και δεν επιστρατεύονται το πέτρα-ψαλίδι-χαρτί ή τα μονά-ζυγά. Οι Ιταλοί κερδίζουν στον δεύτερο τελικό με 2-0 και κατακτούν το πρώτο τρόπαιο της ιστορίας τους, με το δεύτερο να έρχεται 53 ολόκληρα χρόνια αργότερα, στην τελευταία διοργάνωση.
6. Γκολ από χρυσάφι
Euro 1996 στην Αγγλία και η UEFA αποφασίζει να επισημοποιήσει τον παμπάλαιο κανόνα της αλάνας «όποιος το βάλει κερδίζει», καθιερώνοντας το λεγόμενο «Χρυσό Γκολ». Με άλλα λόγια, αν το ματς πάει παράταση όποιος πετύχει πρώτος γκολ αναδεικνύεται αυτόματα νικητής. Στον τελικό της διοργάνωσης ανάμεσα στη Γερμανία και στην Τσεχία, ο Όλιβερ Μπίρχοφ πετυχαίνει με κεφαλιά το 2-1 στην παράταση και γίνεται ο πρώτος «χρυσός σκόρερ» στην ιστορία της διοργάνωσης. Τέσσερα χρόνια αργότερα θα τον μιμηθεί ο Νταβίντ Τρεζεγκέ στον τελικό Γαλλία-Ιταλία (2-1), χαρίζοντας το τρόπαιο στους τρικολόρ, αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία που θα θυμηθούμε ευθύς αμέσως.
5. Ο αλησμόνητος τελικός του 2000
Πρώτος τελικός της νέας χιλιετίας, με την παγκόσμια πρωταθλήτρια Γαλλία και την Ιταλία να διεκδικούν το τρόπαιο. Οι Ιταλοί βρίσκονται αγκαλιά με το κύπελλο μέχρι το τελευταίο δευτερόλεπτο του αγώνα, όταν ο Σιλβέν Βιλτόρ ισοφαρίζει και στέλνει τον τελικό στην παράταση. Νωρίτερα, ο Αλεσάντρο Ντελ Πιέρο έχει αναδειχθεί μοιραίος για την Ιταλία, έχοντας σπαταλήσει δύο μοναδικές ευκαιρίες για να γράψει το 2-0 στην κόντρα επίθεση. Στην παράταση, ο Ρομπέρ Πιρές χορεύει την ιταλική άμυνα από τα αριστερά και στέλνει συστημένη την μπάλα στον Νταβίντ Τρεζεγκέ, ο οποίος κεραυνοβολεί τον Τζιανλουίτζι Μπουφόν. Η Γαλλία κατακτά το δεύτερο Euro της ιστορίας της, στον πιο δραματικό έως τώρα τελικό στην ιστορία της διοργάνωσης.
4. Ο προπομπός του Χέιζελ
Στο Euro του 1980, στην Ιταλία, είχαμε το πρώτο κύμα οπαδικής βίας στην ιστορία των Euro, με δράστες τους τότε διαβόητους Άγγλους χούλιγκαν που τα έκαναν γης μαδιάμ στον πρώτο αγώνα της εθνικής τους ομάδας με αντίπαλο το Βέλγιο. Ο αγγλικός χουλιγκανισμός θα έφτανε στο μαύρο του απόγειο πέντε χρόνια αργότερα, στον τελικό του κυπέλλου πρωταθλητριών ανάμεσα στη Λίβερπουλ και τη Γιουβέντους, στην τραγωδία του Χέιζελ. Στη διοργάνωση του 1980, η πρώην Δυτική Γερμανία νίκησε με 2-1 το Βέλγιο στον τελικό, κατακτώντας το δεύτερο τρόπαιο της ιστορίας της. Παρεμπιπτόντως, το Euro 1980 ήταν (ευτυχώς) η τελευταία διοργάνωση στην οποία διεξήχθη μικρός τελικός.
3. Η παρθενική συμμετοχή της εθνικής Ελλάδος
Δεν ξεμακραίνουμε καθόλου, μένοντας στη διοργάνωση του 1980, η οποία αποδείχτηκε ιστορική για το ελληνικό ποδόσφαιρο, καθώς μια εξαιρετικά ταλαντούχα φουρνιά παικτών έφερε για πρώτη φορά την εθνική Ελλάδος σε τελική φάση μιας μεγάλης διοργάνωσης. Μάλιστα, η παρουσία της εθνικής ήταν κάτι παραπάνω από αξιοπρεπής, αν αναλογιστούμε τα μέτρα και τα σταθμά της εποχής. Ήττα με 1-0 από την Ολλανδία (με αμφισβητούμενο πέναλτι), λευκή ισοπαλία 0-0 με τη μετέπειτα πρωταθλήτρια πρώην Δυτική Γερμανία, καθώς και το πρώτο ελληνικό γκολ σε τελική φάση διεθνούς τουρνουά, στην ήττα με 3-1 από την κάτοχο του τροπαίου πρώην Τσεχοσλοβακία, με σκόρερ τον Νίκο Αναστόπουλο.
2. Ισπανικές σαΐτες
Η πιο λαμπρή παράσταση σε τελικό στην ιστορία της διοργάνωσης. Η υπέροχη Ισπανία της περιόδου 2008-2012, που κατέκτησε δύο σερί Euro και το Μουντιάλ του 2010 ενδιάμεσα, σκορπίζει στους τέσσερις ανέμους την Ιταλία και επισφραγίζει με τον πιο επιβλητικό τρόπο την τότε δυναστεία της στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο.
1.Το θαύμα του 2004
Ειλικρινά πιστεύουμε πως ακόμη και από άλλη χώρα να καταγόμασταν, η κορυφή του top-10 δεν θα άλλαζε. Δεν χρειάζεται να γράψουμε πολλά, η λέξη «θαύμα» στην επικεφαλίδα τα συνοψίζει όλα. Η μεγαλύτερη έκπληξη στην ιστορία του ποδοσφαίρου (πιθανότατα και στην ιστορία του ομαδικού αθλητισμού γενικότερα) σε επίπεδο εθνικών ομάδων, σε οποιαδήποτε διοργάνωση. Παρεμπιπτόντως, δεν υπήρξε ποτέ καμία «κλοπή» και κανένα «ταμπούρι» από την ελληνική ομάδα, παρά μόνο αδιανόητη προσήλωση, συγκλονιστική αγωνιστική πειθαρχία και εντυπωσιακή αποτελεσματικότητα από μια φουρνιά παικτών που έσφυζε -για τα ελληνικά δεδομένα- από ταλέντο και προσωπικότητα. Είκοσι ολόκληρα χρόνια μετά, το Euro 2004 φαντάζει τρομακτικά κοντινά και αδιανόητα μακρινό την ίδια στιγμή. Σαν τα νιάτα μας που εξαϋλώθηκαν αλλά παραμένουν ολοζώντανα με κάποιον μαγικό τρόπο.
