Του Γιώργου Παπαδημητρίου
Στις 15 Απριλίου 1989, το στάδιο Χίλσμπορο του Σέφιλντ άνοιξε τις πύλες του για να υποδεχτεί τους φιλάθλους της Λίβερπουλ και της Νότιγχαμ Φόρεστ, για τον ημιτελικό του αρχαιότερου ποδοσφαιρικού θεσμού της Ευρώπης, του κυπέλλου Αγγλίας. Το τελικό αποτέλεσμα αυτού του αγώνα ήταν μία από τις φρικιαστικότερες στιγμές στην ιστορία του αθλητισμού. Στο βόρειο πέταλο, που φιλοξενούσε τους οπαδούς της Λίβερπουλ, δημιουργήθηκε ασφυκτική υπεραριθμία, με τον συνωστισμό να φτάνει σε επίπεδα που αποστερούσαν τον ανθρώπινο θώρακα από τον απαραίτητο χώρο προκειμένου να λειτουργήσει η καρδιά. Επικράτησαν στιγμές χάους και αλλοφροσύνης, με τους φιλάθλους να πηδούν έντρομοι στον αγωνιστικό χώρο και να σκαρφαλώνουν στο επάνω διάζωμα κακήν κακώς προκειμένου να σωθούν. Οι προαναφερθέντες ήταν οι τυχεροί της υπόθεσης. Ενενήντα έξι άνθρωποι άφησαν την τελευταία τους πνοή, σε μία πρωτόγνωρη τραγωδία για τα ποδοσφαιρικά δεδομένα.
Από εκείνη την αποφράδα ημέρα, χρειάστηκε να περάσουν 27 ολάκερα χρόνια για να έρθει η μέρα της δικαίωσης. Μετά από εκτεταμένη έρευνα και αφότου ανακρίθηκαν περισσότεροι από 1.000 αυτόπτες μάρτυρες, η αρμόδια επιτροπή, που είχε αναλάβει πριν από 4 χρόνια να ρίξει φως στο πώς και στο γιατί του Χίλσμπορο, απεφάνθη κατηγορηματικά: ο θάνατος των 96 φιλάθλων βαραίνει αποκλειστικά τους υπεύθυνους ασφαλείας του σταδίου, καθώς και τον επικεφαλής της αστυνομικής δύναμης του Σέφιλντ, ο οποίος φέρει την ευθύνη για την εγκληματική αμέλεια, ανοργανωσιά και προχειρότητα με την οποία αντιμετώπισαν οι δυνάμεις της τάξης μία κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Όπως εύκολα αντιλαμβάνεστε, η συγκάλυψη ευθυνών και ο αποπροσανατολισμός της κοινής γνώμης δεν ευδοκιμούν αποκλειστικά στην Ελλάδα.
Εν προκειμένω, το αίμα των αδικοχαμένων φιλάθλων ήταν ακόμη νωπό, όταν ξεκίνησε μία εμετική και ενορχηστρωμένη απόπειρα σπίλωσης των θυμάτων από ένα καθεστώς που δεν σήκωνε μύγα στο σπαθί του, σε οποιοδήποτε ζήτημα. Ποιο είναι αυτό το καθεστώς; Ο «θατσερισμός», το ίδιο καθεστώς που οι αμόρφωτοι και ανιστόρητοι αθλητικογράφοι της χώρας μας επικαλούνται με τον γνωστό ημιμαθή τους στόμφο ως πρότυπο αντιμετώπισης της γηπεδικής βίας. Το 1989, η Σιδηρά Κυρία έκλεινε ήδη μία δεκαετία στον βρετανικό πρωθυπουργικό θώκο και οι ενέργειές της επί του ζητήματος μόνο έκπληξη δεν μπορούν να προκαλέσουν. Βιαστικό κουκούλωμα της υπόθεσης, πλήρης κάλυψη των αυτουργών της τραγωδίας και φυσικά, μία ανελέητη καμπάνια προπαγάνδας με την αγαστή βοήθεια των tabloids της εποχής, ούτως ώστε η ευθύνη να μετατεθεί στα ίδια τα θύματα. Με πρωτοστατούσα τη διαχρονικά αντί-δεοντολογική “Sun”, οι οπαδοί της Λίβερπουλ παρουσιάζονται ως μία ορδή από απολίτιστα κτήνη, τα οποία έπαθαν αυτό που άξιζε και άρμοζε στην άξεστη και άναρχη συμπεριφορά τους. Μία κατάμαυρη κηλίδα στην ιστορία της δημοσιογραφίας, με τους έμμισθους κονδυλοφόρους να λειτουργούν ως χυδαίοι απολογητές μίας εξουσίας, η οποία ακλόνητα και σθεναρά αρνείται να αναλάβει την οποιαδήποτε ευθύνη.
Ας μην ξεχνάμε ότι εν έτει 1989 βρισκόμαστε στο λυκόφως μίας πολύ σκοτεινής εποχής, η οποία είχε πυροδοτήσει αλλεπάλληλες εκρήξεις σε ολόκληρο το φάσμα της βρετανικής κοινωνίας. Μικρές και ασήμαντες λεπτομέρειες δηλαδή, τις οποίες προφανώς αδυνατούν να λάβουν υπόψη τους οι φωστήρες της εγχώριας αθλητικής δημοσιογραφίας όταν ξεδιπλώνουν τους νηπιακούς συλλογισμούς τους. Η πικρή αλήθεια είναι σχεδόν διαμετρικά αντίθετη από την κρατούσα παπαγαλία. Η Θάτσερ και οι πολιτικές της δεν κατεύνασαν τίποτα, αντίθετα ήταν αυτές που υποδαύλισαν ένα σαρωτικό κύμα βίας. Η πλήρης αποσύνθεση του ιστού των μεσαίων και κατώτερων στρωμάτων, η απάλειψη οποιασδήποτε υπόνοιας κοινωνικού κράτους, η ανελέητη καταστολή, η άγρια φιλελευθεροποίηση των βασικών οικονομικών πυλώνων, η επιβαλλόμενη συντηρητικοποίηση των ηθών, μετέτρεψαν τη βρετανική κοινωνία σε ένα καζάνι που κόχλαζε.
Μέσα σε όλα αυτά, το ποδόσφαιρο ακολούθησε την πορεία ενός βίαιου και ραγδαίου μετασχηματισμού. Οι κερκίδες των γηπέδων από παλλόμενες χορδές κοινωνικής αντίδρασης όφειλαν να μετεξελιχθούν σε φορείς υπολογισμένης και καταπραϋντικής εκτόνωσης και να ενταχθούν σε μία εξευγενισμένη κανονικότητα. Το κυριακάτικο γήπεδο, από μία κατεξοχήν έκφραση και διασκέδαση της πλατιάς λαϊκής μάζας, κατέληξε σε ενασχόληση των προνομιούχων, μέσα από μία μακρά διαδικασία που ξεκίνησε με την κατακόρυφη άνοδο των τιμών των εισιτηρίων. Οι οπαδοί ήταν πλέον καταναλωτές που επιθυμούσαν ένα περιποιημένο προϊόν, τα γήπεδα ήταν εμπορικά αξιοποιήσιμα αγαθά και όχι ναοί αυταπάρνησης, ανιδιοτέλειας, μάχης και κραυγής.
Και ναι, μέσα σε όλα αυτά, η Σιδηρά Κυρία προφανώς και εξάλειψε τη βιτρίνα μίας βίας που η ίδια δημιούργησε, αφήνοντας τον αντίκτυπο των πολιτικών της να μαίνεται σε υποδόριο επίπεδο, μακριά από τα βλέμματα που μετράνε, μακριά από την πρώτη γραμμή του φαίνεσθαι και της ευμάρειας. Ευελπιστούμε, έστω και τώρα, να αποδοθούν οι πρέπουσες ποινικές ευθύνες σε όσους συγκάλυψαν επί σειρά ετών μια επίδειξη εγκληματικής αμέλειας ως μία ελάχιστη πράξη σεβασμού σε 96 ανθρώπους που χάθηκαν άδικα.
