Του Γιώργου Παπαδημητρίου
Θεωρώ πως το δημοψήφισμα της Κυριακής δεν συνιστά μήτε ύψιστη δημοκρατική πράξη μήτε πραξικοπηματική εκτροπή. Αποτελεί κατ’ εμέ την ύστατη κίνηση τακτικισμού από πλευράς της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία βρέθηκε με την πλάτη στον τοίχο. Προδομένη από την αφελή της πεποίθηση πως οι στυγνοί συνομιλητές της θα υποχωρήσουν εύκολα κι εγκλωβισμένη μεταξύ της Σκύλας των ανεδαφικών προεκλογικών της δεσμεύσεων και της Χάρυβδης ενός αδυσώπητου και ανήθικου πολέμου εκ μέρους των δανειστών, βρέθηκε να βαδίζει σε θολά νερά και αχαρτογράφητα μονοπάτια. Παγιδευμένη από τον ασφυκτικό στραγγαλισμό του κλεισίματος των τραπεζών, η κυβέρνηση εμμένει στο δημοψήφισμα, αλλά ταυτόχρονα δείχνει πως θα έδινε τα πάντα για μία έστω ελάχιστα λιγότερο επώδυνη συμφωνία, που θα την απελευθέρωνε από αυτή τη μέγγενη. Κι ενώ βρισκόμαστε άπαντες αντιμέτωποι με τις κυβερνητικές αντιφάσεις, είμαστε υποχρεωμένοι να παρακολουθούμε την ίδια στιγμή το σάπιο και χυδαίο παλαιοκομματικό καθεστώς να σέρνεται από τον υπόνομο που ανήκει στο προσκήνιο, επειδή μυρίστηκε αίμα. Σαν ύαινες και όρνια που τρέφονται με κουφάρια, διάφορα θλιβερά φαντάσματα του πρόσφατου πολιτικού μας παρελθόντος επανεμφανίστηκαν στις οθόνες μας, κουνώντας επιδεικτικά το δάχτυλο, νουθετώντας και φορώντας ένα μαϊμουδίσιο μανδύα υπευθυνότητας και σύνεσης. Είπαμε να έχουμε κοντόφθαλμη μνήμη, αλλά όχι κι έτσι. Οι φορείς και οι υπαίτιοι της καταβαράθρωσης και της παντός τύπου κατρακύλας της χώρας, ας μας κάνουν τη χάρη να σωπάσουν.
Από κοντά, οι μόνιμοι συνοδοιπόροι τους, οι σταθεροί τους σύντροφοι. Τα σιχαμένα, ξεδιάντροπα, βδελυρά και αναξιοπρεπή κυρίαρχα ΜΜΕ. Οι παντοτινοί και λατρεμένοι αυλοκόλακες και σπογγοκωλάριοι ενός γλιτσιασμένου συμπλέγματος συμφερόντων και εξαρτήσεων. Σαστισμένος εδώ και λίγες μέρες, παρακολουθώ με γουρλωμένα μάτια τη διεξοδικότερη και μαζικότερη απόπειρα επηρεασμού της κοινής γνώμης που έχει διαδραματιστεί στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία. Αυτό που εξελίσσεται τις τελευταίες μέρες είναι ένα όνειδος, μια βαριά και ανεξίτηλη κηλίδα στην κοινωνία μας, η οποία θα μας βαραίνει για πολύ καιρό ακόμη, από τη στιγμή που δεν την πολεμούμε, συντεταγμένα και συλλογικά, ανεξάρτητα από τις λοιπές μας διαφωνίες. Δεν είναι δυνατόν να ανεχόμαστε να ζούμε σε ένα τέτοιο κόσμο, δεν είναι σωστό να θρέφουμε τέτοιες αηδιαστικές καταστάσεις. Περιμένω εναγωνίως από την πλατιά μάζα των ανθρώπων που θα συμπέσει να ψηφίσουν αυτό που επιθυμούν τα τηλεοπτικά κανάλια να πάρουν θέση, να δηλώσουν πως αυτό το δηλητήριο μήτε τους εκφράζει μήτε τους αφήνει αδιάφορους.
Προχωράμε στην απέναντι πλευρά του ρινγκ, διότι πλέον είναι ξεκάθαρο πως δεν μπορούμε να λογίζουμε την όλη κατάσταση ως διαπραγμάτευση, με σκοπό την επίτευξη της συνεννόησης. Αρχικά, να αναφέρω πως είναι κάπως συγκλονιστική η διαπίστωση πως η εξάρτηση είναι απόλυτη και ανεξέλεγκτη. Όσο και να το σκεφτόμασταν, όσο και να το αντιλαμβανόμασταν δυνητικά, είναι σοκαριστική η αίσθηση πως αν θέλουν να τραβήξουν την πρίζα του μηχανήματος που σε κρατάει στη ζωή, απλώς θα το πράξουν, χωρίς δεύτερες σκέψεις και δίχως ουμανιστικούς ενδοιασμούς. Δεν υπάρχει διάθεση για συνεργασία, δεν υφίσταται επιθυμία πολιτικής λύσης, το όλο ζήτημα ξεφεύγει από το ρυθμιστικό και οικονομοτεχνικό σκέλος, καθότι έχουμε να κάνουμε με μία αντιμετώπιση τιμωρητική, εκδικητική και βαθιά υστερόβουλη, από πολιτικό πρίσμα. Μέσα από ένα περιτύλιγμα ευπρέπειας, λογικής και τυπολατρίας, οι Γολιάθ της υπόθεσης είναι διατεθειμένοι να πετάξουν στη χωματερή το πτώμα ενός (όντως βαθιά προβληματικού) Δαυίδ, στέλνοντας ένα μήνυμα πως η διαδικασία είναι μία και μοναδική. Αιώνια, αμετάβλητη και άκαμπτη.
Με αυτά και με αυτά, φτάνουμε στο τώρα, σε εκείνη τη στιγμή που αποκρυσταλλώνονται όλα τα παραπάνω. Το δημοψήφισμα, όπως κατέληξα να πιστεύω, δεν μας το έφερε ούτε ο Τσίπρας ούτε η Μέρκελ. Το έφερε ένας πελαργός που λέγεται ιστορική συγκυρία. Α) Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και οι εγγενείς του κρίσεις και παθογένειες που προκύπτουν από την αδηφάγο του φύση, Β) μια ένωση κρατών προβληματική, παραπαίουσα, ελλειμματική και προσχηματικά δημοκρατική, Γ) ένα ελληνικό κράτος βουτηγμένο για δεκαετίες στα λιμνάζοντα νερά ενός σιχαμένου δικομματικού δίπολου, πανίσχυρων ολιγαρχιών, καρτέλ διαπλοκής, πελατειακού καθεστώτος και ξοφλημένων νοοτροπιών, Ε) μια άτεγκτη στάση και μία εγκληματική επιθετικότητα από μέρους μιας ευρωπαϊκής ηγεμονίας που φορά προβιά δημοκρατίας, ΣΤ) μια νεοεκλεγείσα κυβέρνηση που βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα, ανίδεη για τη ζούγκλα που την περιβάλλει και εν τέλει ανίκανη να χαράξει συγκεκριμένη και στιβαρή στρατηγική, μας οδήγησαν εδώ, σε αυτή την Κυριακή.
Το ερώτημα για μένα λαμβάνει πλέον ξεκάθαρα συμβολική χροιά και ξεπερνά τη διατύπωσή του, τις διαπραγματεύσεις, την παρούσα κυβέρνηση (που με έχει εκνευρίσει) και την παρούσα μορφή της ΕΕ (που με έχει σφόδρα και πολλάκις απογοητεύσει). Η δική μου ψήφος συνδέεται άμεσα με μια βαθιά ανάγκη δικαιοσύνης και επαναπροσδιορισμού των πάντων, με πλήρη όμως συναίσθηση των πιθανώς ζοφερών καιρών που έπονται, ό,τι κι αν προκύψει. Με μία κρυφή, και ίσως μάταιη, ελπίδα να ξεκινήσει ένα πιο γόνιμο και ριζικό χτίσιμο, ευρύτερο από μια κατάφαση ή μια άρνηση, ξεκινώντας από τα κάτω προς τα πάνω, μακριά από προσκολλήσεις σε παρατάξεις και δόγματα, εγχώριας και ξενόφερτης προέλευσης.
Κλείνοντας με το αυτονόητο που πολύ συχνά προσπερνιέται, εύχομαι ο καθείς να ψηφίσει με βάση την κοσμοθεωρία του, κατόπιν διεξοδικής ανάλυσης των πάντων και απαλλαγμένος από οποιαδήποτε φαντασιακό σύνδρομο, ένθεν κακείθεν του άξονα των διαθέσιμων επιλογών. Μακριά από τον άνευ ορίων διχασμό, αλλά μακριά κι από την κάπως μηχανιστική πρόταξη της υποτιθέμενης ανάγκης μιας ψευδαισθησιακής πανεθνικής ομοψυχίας.
