Skip to main content
Menu Αναζήτηση
espa-banner

Μίλησε κανείς για ολοκληρωτισμό;

Slavoj Zizek/Εκδόσεις Scripta

Πέντε παρεμβάσεις σχετικά με την (κατά)χρηση μιας ιδέας

Δημοσιεύθηκε στην ημερήσια εφημερίδα

«Τύπος Θεσσαλονίκης»

Παρουσίαση: Δημήτρης Κακαβελάκης

Ένα βιβλίο γραμμένο από τον γίγαντα της Λουμπλιάνας Zizek, ο οποίος είναι στην πραγματικότητα, ο πιο λαμπρός εκφραστής της ψυχανάλυσης ή μάλλον της θεωρίας της κουλτούρας εν γένει που έχει εμφανιστεί στην Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες.

Στο βιβλίο αυτό ο Zizek ασχολείται διαδοχικά με κάθε μια από τις ιδέες του ολοκληρωτισμού χωρίς να περιορίζεται στην ανάπτυξη της θεματικής του τίτλου. Με μια καταιγιστική παρέμβαση ανατέμνει με χειρουργική ακρίβεια την πολιτική, πολιτισμική, και πνευματική πραγματικότητα της ύστερης νεωτερικότητας, ανατρέποντας στερεότυπα και παγιωμένες απόψεις.

Ένας διάσημος Σλοβένος από τη Λουμπλιάνα ταράζει ύδατα με πρωτότυπες… προκλήσεις ιδεών

Μίλησε κανείς για ολοκληρωτισμό;

Στο ερώτημα αυτό (φωτίζοντάς το πολυεστιακά) απαντά με πέντε παρεμβάσεις σχετικά με την (κατά)χρηση μιας ιδέας ο διάσημος Σλοβένος ψυχίατρος Slavoj Zizek διδάκτωρ φιλοσοφίας και ψυχανάλυση, ερευνητής στο Ινστιτούτο Κοινωνικών Επιστημών της Λουμπλιάνας. Το συγγραφικό και ερευνητικό του έργο είναι πολυδιάστατο και πολύπλευρο. Σημαντικό μέρος αυτού του έργου επικεντρώνεται στην ανάδειξη της ριζοσπαστικής πολιτικής και φιλοσοφικής σημασίας της Λακανικής ψυχανάλυσης.

Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες.

Οι πέντε παρεμβάσεις του και τα περιεχόμενά τους

«Αλλά μίλησε κανείς για ολοκληρωτισμό;». Αυτός είναι ο τίτλος του βιβλίου του Slavoj Zizek (Εκδόσεις Scripta) που ασχολείται με τον «ολοκληρωτισμό» με πέντε παρεμβάσεις, τις εξής:

1. Ο ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΤΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ

- Ο Άμλετ πριν από τον Οιδίποδα

- Η γέννηση του ωραίου από το απεχθές

- Από την κωμωδία στην τραγωδία

- Ο μύθος της μετανεωτερικότητας

- «Οικονομία, οικονομία, Οράτιε!»

- Αγάπη

- Το αίνιγμα του/στον Άλλον

2. Ο ΧΙΤΛΕΡ ΩΣ ΕΙΡΩΝ

- Ήταν το Ολοκαύτωμα το διαβολικό Κακό;

- Πεθαίνοντας στα γέλια!

- Ο Μουσουλμάνος

- Κάτωθεν της τραγωδίας και της κωμωδίας

3. ΟΤΑΝ ΤΟ ΚΟΜΜΑΤΙ ΑΥΤΟΚΤΟΝΕΙ

- «Η δύναμη των ανίσχυρων»

- Η κομμουνιστική θυσία

- Στάλιν-Αβραάμ εναντίον Μπουχάριν-Ισαάκ

- Σταλινική jouissance

- Λένιν εναντίον Στάλιν

- Όταν ο λόγος καταρρέει

- Παρέκβαση: ο Σοστακόβιτς και η αντίσταση στο σταλινισμό

- Η ριζική αμφισημία του σταλινισμού

4. Η ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ ΚΑΙ Η ΠΡΑΞΗ

- Η έλλειψη δεν ταυτίζεται με την απώλεια

- «Μετα-κοσμική σκέψη;» Όχι, ευχαριστούμε!

- Ο Άλλος: φαντασιακός, συμβολικός και πραγματικός

- Η ηθική πράξη: πέραν της αρχής της πραγματικότητας

- Μια απολογία υπέρ ενός υλιστικού δημιουργισμού

- Πάπας εναντίον Δαλάι Λάμα

- Ο Τζων Γου ως κριτικός του Λεβινάς: το πρόσωπο ως φετίχ

5. ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΕΣ;

- Το φλέγον ερώτημα

- Τα δύο Πραγματικά

- Ο «Τρίτος πολιτισμός» ως ιδεολογία

- Το αδιέξοδο του ιστορισμού

- Θεωρητικοί μηχανισμοί του κράτους

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αλλά από πού να πιαστούμε;

Ας αρχίσουμε από την εισαγωγή, με ένα μικρό απόσπασμα, το εξής:

«…Σήμερα, η αναφορά στη «Σκέψη του ολοκληρωτισμού» στηρίζει ένα είδος άγραφου Denk Verbot (απαγόρευση της σκέψης) παρόμοιου με το επαίσχυντο Berufsverbot (απαγόρευση πρόσληψης) σε οποιονδήποτε κρατικό φορέα της Γερμανίας του τέλους της δεκαετίας του 1960. Όπου, μόλις δείξει κανείς την παραμικρή τάση να στρατευθεί σε πολιτικά σχέδια, τα οποία αποβλέπουν στη σοβαρή αμφισβήτηση της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων, η απάντηση είναι: «όσο καλοπροαίρετο κι αν είναι, αναγκαστικά θα καταλήξει σ’ ένα νέο Γκούλαγκ».

Έτσι, όμως, η «επιστροφή στην ηθική» που χαρακτηρίζει την πολιτική φιλοσοφία σήμερα εκμεταλλεύεται ξεδιάντροπα τη φρίκη του Γκούλαγκ ή του ολοκαυτώματος, χρησιμοποιώντας την ως σκιάχτρο για να μας εκβιάζει να παραιτηθούμε από οποιαδήποτε σοβαρή πολιτική στράτευση.

Με τον τρόπο αυτό, διάφοροι βολεμένοι φιλελεύθεροι αχρείοι αντλούν μια υποκριτική ικανοποίηση υπερασπιζόμενοι την καθεστηκυία τάξη: Δηλαδή, γνωρίζουν ότι υπάρχει διαφθορά, εκμετάλλευση και ούτω καθεξής, καταγγέλουν όμως, κάθε προσπάθεια αλλαγής των πραγμάτων ως ηθικά επικίνδυνη και απαράδεκτη, διότι υποτίθεται ότι ανασταίνει το φάντασμα του ολοκληρωτισμού…».

Αλλά πως μπορείς να απολαύσεις το έθνος σου όπως… τον εαυτό σου;

«Ο εθνικισμός εκθέτει μια προνομιακή περιοχή έκρηξης της απόλαυσης στο κοινωνικό πεδίο. Το εθνικό αίτιο δεν είναι τελικά τίποτα παραπάνω από τον τρόπο με τον οποίο τα υποκείμενα μιας δεδομένης εθνικής κοινότητας οργανώνουν την απόλαυσή τους μέσα από εθνικούς μύθους. Έτσι αυτό που διακυβεύεται στις εθνικές εντάσεις είναι πάντα η κατοχή του εθνικού πράγματος.

Αυτό, λοιπόν, το ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΑΓΜΑ λειτουργεί ως ένα είδος «ιδιαίτερου απολύτου» που αντιστέκεται στην οικουμενοποίηση εναποθέτοντας  την ιδιαίτερη «τονικότητα» σε κάθε ιδιαίτερη, οικουμενική ιδέα.

Ο «Αρχαίος Κύριος»…

Με τον ολοκληρωτικό εθνικισμό να επικαλύπτει τον δημοκρατικό πλουραλισμό, με κυρίαρχο, το σοβινιστικό ψυχαναγκασμό που «κλέβει την απόλαυση» αντί να κάνει άνοιγμα στην εθνική ποικιλότητα. Ώσπου ο εκλιπών, πριν λίγα χρόνια, Γάλλος Φιλόσοφος και κοινωνικός αναστοχαστής έδειξε πως ο «Αρχαίος Κύριος» ενσάρκωνε την ηθική και του «ορθού μέτρου». Με ολόκληρη την παράδοση της προκαπιταλιστικής ηθικής να στοχεύει στην αποτροπή της έκρηξης της περίσσιας που προσιδιάζει στην ανθρώπινη λιμπιντική οικονομία. Με τον καπιταλισμό, όμως, αυτή η «λειτουργία του Κυρίου» αναστέλλεται και ο φαύλος κύκλος του Υπέρ-Εγώ απελευθερώνεται.

Για να αναπτυχθεί ως αναγκαίο αντίθετο του καπιταλισμού ο κορπορατικός πειρασμός ο οποίος θεωρείται ως φασιστικό οικοδόμημα, που αναπτύσσει ένα φασιστικό «όνειρο» για έναν καπιταλισμό, χωρίς την περίσσεια, χωρίς τον ανταγωνισμό που προκαλεί τη δομική ανισορροπία.

Η αιτία του κοινωνικού ανταγωνισμού

Αυτή η αιτία είναι μια κατάσταση που δημιουργείται από την «υπερβολική-περισσή» συσσώρευση και απληστία, που θεωρούνται ως η αιτία του κοινωνικού ανταγωνισμού. Ο οποίος, όμως, με τη μορφή του Κυρίου-ηγέτη οδηγού μετασχηματίζεται σε μια σχέση εξουσίας, στον αγώνα για την κυριαρχία ανάμεσα σε μας και σε εκείνους, ως αιτία της ανταγωνιστικής ισορροπίας. Για έναν καπιταλισμό χωρίς καπιταλισμό…»

Ένα βιβλίο ευφυές, τολμηρό που επισημαίνει την, δια του καπιταλισμού, Αναστολή του Κυρίου (απολιτικοποίηση) για να συνεχίζεται ο φαύλος κύκλος του Υπερ-Εγώ που απελευθερώνεται…

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Αεροπλάνο της British πέρασε ξυστά από drone – Πετούσε από Αθήνα προς Λονδίνο
H απόσταση μεταξύ τους έφτασε στο 1,5 μέτρο - Το μη επανδρωμένο αεροσκάφος πετούσε σε ύψος 24 φορές μεγαλύτερο από το μέγιστο νόμιμο ύψος για τις...
Αεροπλάνο της British πέρασε ξυστά από drone – Πετούσε από Αθήνα προς Λονδίνο
Ορκίζεται, ανήμερα των γενεθλίων του, στη Θήβα ο Στέφανος Κασσελάκης
Στις 11.00 το πρωί στο Κέντρο Εκπαίδευσης νεοσυλλέκτων στη Θήβα η τελετή ορκωμοσίας - Παρών θα είναι και ο σύζυγός του, Τάιλερ Μακμπέθ
Ορκίζεται, ανήμερα των γενεθλίων του, στη Θήβα ο Στέφανος Κασσελάκης