Του Γιώργου Παπαδημητρίου
Παγκόσμια Ημέρα Χωρίς Αυτοκίνητο την περασμένη Παρασκευή και η Θεσσαλονίκη γιόρτασε μέσω της πεζοδρόμησης του τμήματος της Αγίας Σοφίας μεταξύ της Τσιμισκή και της Λεωφόρου Νίκης, αλλά και με ποδηλατοδρομία από το Κέντρο Πολιτισμού της Τούμπας προς το πεζοδρομημένο τμήμα της Αγίας Σοφίας.
Με αφορμή όλα τα παραπάνω, αξίζει να αναλογιστούμε πόσο διαφορετική θα ήταν η ζωή μας στη Θεσσαλονίκη, αν είχαμε προλάβει εγκαίρως τη μετατροπή του κέντρου της πόλης σε λατρευτικό ναό του αμαξιού. Ας μην μιλήσουμε για το ενδεχόμενο της ύπαρξης ενός ιστορικού κέντρου δίχως την κυκλοφορία αυτοκινήτων, όπως συμβαίνει σε πλείστες ευρωπαϊκές πόλεις, ένα ενδεχόμενο που φαντάζει –εύλογα και αναμενόμενα- ως ουτοπικό.
Οι παθογένειες και οι παλινωδίες στον παραπάνω τομέα έχουν υπάρξει χρόνιες, καίριες και θεμελιώδεις. Με αποτέλεσμα η ίδια η νοοτροπία των κατοίκων της πόλης να είναι μπολιασμένη με αντανακλαστικές συμπεριφορές κι αντιδράσεις σφόδρα αντιπαραγωγικές. Το άλυτο πρόβλημα του πάρκινγκ. Η διαχρονική ανεπάρκεια των αστικών συγκοινωνίων, με το σκανδαλώδες μονοπώλιο του ΟΑΣΘ. Οι εργασίες κατασκευής του μετρό που κατέληξαν να θυμίζουν σε Γιοφύρι της Άρτας, μετέτρεψαν την πόλη σε ένα εργοτάξιο και διόγκωσαν τη συμφόρηση στις μεγάλες οδικές αρτηρίες. Η εσφαλμένη μενταλιτέ όλων μας, που δεν μπορούμε να κουνήσουμε ρούπι χωρίς το αμάξι μας, που διπλοπαρκάρουμε χωρίς τον παραμικρό δισταγμό, δυσχεραίνοντας το όλο ζήτημα ακόμη παραπάνω, που δεν μπορούμε να αντισταθούμε στον πειρασμό να αφήσουμε τις λεωφόρειο-λωρίδες ελεύθερες. Ο πρόχειρος και ανεδαφικός σχεδιασμός λύσεων, με τυχαίες πεζοδρομήσεις, εξαγγελίες υποθαλάσσιων αρτηριών, και καθιέρωση ποδηλατοδρόμων που μένουν στα χαρτιά.
Στην παρούσα στιγμή, το κυκλοφοριακό πρόβλημα της Θεσσαλονίκης δείχνει άλυτο και γιγαντιαίο, ενώ φέτος έχει εκλείψει κι ο άτυπος θεσμός των Κυριακών δίχως αυτοκίνητο στη Λεωφόρο Νίκης, πιθανώς υπό τον φόβο αντιδράσεων από πολίτες και τοπικούς φορείς, ιδίως μετά τις συσσωρευμένες ταλαιπωρίες που έχουν προκύψει λόγω διάφορων συμβάντων (επισκέψεις πολιτικών, απεργίες ΟΑΣΘ, μαραθώνιοι, πορείες κτλ). Κάπως έτσι, έχουμε καταλήξει όλοι μας να περιμένουμε σαν μάννα εξ ουρανού την ολοκλήρωση των έργων του μετρό, με την ελπίδα ότι οι μετακινήσεις μας θα εξανθρωπιστούν, διότι με τα τωρινά δεδομένα, είναι ειλικρινά, ανά στιγμές, απάνθρωπες και εξαντλητικές.
Πέρα όμως από το ζήτημα του Μετρό, το οποίο όντως θα αλλάξει πλήρως την όψη της πόλης μας, θα πρέπει επιτέλους να μερμνήσουμε για μια πιο σφαιρική αντιμετώπιση του ζητήματος, η οποία θα πρέπει να βασίζεται στην πρόληψη και όχι στην πανικόβλητη αναζήτηση θεραπείας αφότου η κατάσταση έχει αγγίξει μη αναστρέψιμα επίπεδα. Χωρίς περαστασιακές λύσεις, ευσεβείς πόθους, ημίμετρα και εφήμερες ανακουφίσεις. Με σεβασμό στον πόλιτη και με γνώμονα την ευζωία όλων μας.
Με στοχευμένη στρατηγική αλλαγής νοοτροπιών και αντιλήψεων, με την καθιέρωση ενός νέου τρόπου σκέψης, ο οποίος θα αποσυνδέει τον άνθρωπο από το αμάξι του και θα τον μετατρέπει σε πολίτη που αλληλεπιδρά με το αστικό τοπίο που τον περιβάλλει και τον ορίζει. Το μετρό είναι μεν ένα έργο πνοής για την πόλη μας, αλλά όχι η πανάκεια όλων των προβλημάτων της. Είναι, πιθανώς, η τελευταία της ευκαιρία να καταστεί μία μεγαλούπολη ευρωπαϊκών προδιαγραφών. Και σώφρον θα μέχρι να ολοκληρωθεί το έργο, να έχουμε ήδη κατά νου μία εικόνα του πώς ονειρευόμαστε την πόλη μας.
