Γράφει ο Γιώργος Παπαδημητρίου
Τα χιόνια έχουν αρχίσει να λιώνουν, δημιουργώντας αυτό το τόσο γνώριμο σκηνικό λασπουριάς και επικίνδυνης γλίστρας στους δρόμους και (κυρίως) τα πεζοδρόμια της πόλης. Ο καιρός μαλακώνει, με τον κόσμο να ξεχύνεται σιγά σιγά στους δρόμους μετά από την έντονη σπιτική κλεισούρα των τελευταίων ημερών λόγω του αφόρητου ψύχους, ενώ μπόλικοι σωλήνες που είχαν παγώσει αναμένεται να υποστούν ρωγμές κι άλλες καταστροφές.
Πολλά σπίτια και διαμερίσματα μετρούν σοβαρές ζημιές, με τους ενοίκους να ευελπιστούν ότι θα τις επισκευάσουν χωρίς να τους βγει ο κούκος αηδόνι. Η Θεσσαλονίκη έζησε για λίγες μέρες υπό παγωμένη πολιορκία και βγαίνει λαβωμένη από κάθε άποψη. Τόσο από τη σκοπιά των ευθυνών και της προετοιμασίας των επίσημων φορέων όσο και από το μετερίζι της νοοτροπίας των κατοίκων και της αιώνιας γκρίνιας που κυριαρχεί στον δημόσιο διάλογο. Ας δούμε τα πράγματα ένα προς ένα, επιχειρώντας να κατηγοριοποιήσουμε τις διάφορες πτυχές των καιρικών φαινομένων που έπληξαν την πόλη μας, αλλά και ολόκληρη την Ελλάδα.
Οι ευθύνες των φορέων
Η αλήθεια είναι πως πολλά μπορούσαν να γίνουν πιο έγκαιρα, πιο οργανωμένα, πιο εύστοχα. Η Θεσσαλονίκη, σε σύγκριση με τις υπόλοιπες πόλεις της Ελλάδος, είχε ένα συγκριτικό πλεονέκτημα ως προς την αντιμετώπιση του παγετού. Το γεγονός ότι ενώ για πολλές μέρες οι θερμοκρασίες κυμαίνονταν σε πολύ χαμηλά επίπεδα, ο χιονιάς δεν έλεγε να κάνει την επίσκεψή του. Επομένως, υπήρχε πολύς διαθέσιμος χρόνος για τον συντονισμό και την οργάνωση όλων των δράσεων και των ενεργειών που θα μπορούσαν να μετριάσουν τις επιπτώσεις των επερχόμενων καιρικών φαινομένων.
Εντούτοις, παρουσιάστηκαν πολυάριθμα προβλήματα και κατεγράφησαν ουκ ολίγες αστοχίες, όπως η ελλιπέστατη ρίψη αλατιού στους δρόμους, καθώς και η σποραδικότατη κυκλοφορία των κατάλληλων μηχανημάτων που θα μπορούσαν να ανακουφίσουν την όλη κατάσταση. Σε αυτή την ήδη δύσκολη κατάσταση ήρθαν να προστεθούν τόσο η εκκωφαντική απουσία της Τροχαίας και του ΟΑΣΘ από τους δρόμους και η εσφαλμένη αντιμετώπιση της κατάστασης από εμάς τους ίδιους όσο φυσικά και η πρωτοφανής ένταση της κακοκαιρίας.
Ο υπογράφων δεν θεωρεί τυχαίο ή άστοχο ότι δόθηκε εισαγγελική εντολή διερεύνησης των λόγων και των υπαιτίων αυτής της άνευ προηγουμένου καθήλωσης της πόλης. Δεν είναι απίθανο να στοιχειοθετηθούν ευθύνες, οι οποίες θα πρέπει να καταλογιστούν στους όποιους επέδειξαν επαγγελματική ή κάθε άλλου είδους αμέλεια. Ο δήμαρχος της πόλης βρέθηκε στο στόχαστρο εντονότατης κριτικής, η οποία σε πάρα πολλά σημεία της είχε βάση, επιχειρήματα και λόγους ύπαρξης, με τις δηλώσεις του ιδίου να ρίχνουν ίσως και λίγο περισσότερο λάδι στη φωτιά. Από την άλλη, θα πρέπει να ληφθούν επίσης υπόψη τα διάφορα ισχυρά ελαφρυντικά που ορθώς επικαλούνται οι δημοτικές αρχές, ούτως ώστε να μην καταφεύγουμε σε ισοπεδωτικές υπερβολές. Η δημόσια κριτική των πράξεων των αιρετών αρχόντων είναι απαραίτητη, όπως όμως και η συνολική ψύχραιμη αποτίμηση της κάθε δύσκολης κι έκτακτης κατάστασης.
Η νοοτροπία των κατοίκων
Δεν πρόκειται για ένα φαινόμενο πρωτάκουστο ή καινούργιο. Αντιθέτως, πρόκειται για μία επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά που παρατηρώ, προσωπικά μιλώντας, στην Ελλάδα, από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου να παρατηρεί τις αντιδράσεις της κοινής γνώμης σε ανάλογα ζητήματα. Η σχέση του Έλληνα πολίτη με το κράτος είναι μία σχέση παρανοϊκή κι από κάθε άποψη δυσλειτουργική. Από τη μια, ο Έλληνας πολίτης όντως βρίσκεται κάθε τρεις και λίγο αντιμέτωπος με ένα ανάλγητο και δυσκίνητο κρατικό μηχανισμό που περισσότερο οξύνει παρά επιλύει προβλήματα. Από την άλλη, κατά τρόπο παράδοξο αλλά εν τέλει πέρα για πέρα εξηγήσιμο, ο Έλληνας πολίτης μοιάζει τρομερά με το κράτος το οποίο με τόσο ζήλο επικρίνει όπου βρεθεί κι όπου σταθεί.
Ο Έλληνας πολίτης τα περιμένει όλα από το κράτος, ασκεί συνεχώς κριτική αλλά ποτέ αυτοκριτική, και υποπίπτει σε ένα τρομερό παραλογισμό. Στο κάτω κάτω της γραφής, ψιλοξέρουμε ότι το κράτος θα είναι μάλλον απών, ας φροντίσουμε να είμαστε εμείς παρόντες. Στο παράδειγμα του πρόσφατου σφοδρού χιονιά, μου προξένησε τρομερή εντύπωση ο ελάχιστος αριθμός καταστηματαρχών και κάθε λογής επαγγελματιών που προέβησαν στο ελάχιστο των απαιτούμενων ενεργειών, όπως το καθάρισμα λίγων τετραγωνικών μέτρων στην είσοδο των χώρων της επαγγελματικής τους δραστηριότητας. Επιπλέον, μου δημιούργησε αλγεινή εντύπωση η στάση των πολιτών στα κελεύσματα προνοητικότητας απέναντι στον ερχομό μίας τρομερά έντονης κακοκαιρίας. Το ξέσπασμα του παγετού βρήκε το κέντρο πλημμυρισμένο από αμάξια, με οδηγούς που αντιδρούσαν στις αναγγελίες περί κακοκαιρίας με τη γνωστή ειρωνεία περί υπερβολών των μίντια.
Τέλος, σε κάποια στιγμή θα πρέπει να δεχτούμε ότι όταν μία πόλη πλήττεται από κακοκαιρία που δεν έχει επί της ουσίας προηγούμενο τον τελευταίο αιώνα, είναι λογικό κάποια πράγματα να εξελιχθούν στραβά. Αυτό δεν αναιρεί ότι θα έπρεπε να είχαν εξελιχθεί (πολύ) λιγότερο στραβά, όπως προείπαμε. Αν κάποιος νομίζει ότι κατηγορούμε τους πολίτες και βγάζουμε καθαρούς τους επίσημους φορείς, ας ξαναδιαβάσει με προσοχή όσα προηγήθηκαν γιατί κάτι δεν κατάλαβε σωστά.
Το ζήτημα των συγκοινωνιών
Θα το λέμε μέχρι να μαλλιάσει η γλώσσα μας, θα το γράφουμε μέχρι να πάρουν φωτιά τα πληκτρολόγια. Δεν νοείται μία πόλη ενός και πλέον εκατομμυρίου να εξυπηρετείται μονάχα από ένα μέσο μεταφοράς. Είναι παράλογο, είναι ανήκουστο, είναι εξωφρενικό. Σε κάποια στιγμή, λοιπόν, ο ελλιπώς εξοπλισμένος στόλος του ΟΑΣΘ τράβηξε χειρόφρενο και πολλοί συμπολίτες μας αναγκάστηκαν να περπατήσουν αδιανόητες αποστάσεις εν μέσω φρικτών καιρικών συνθηκών, διακινδυνεύοντας κατά σοβαρό τρόπο την υγεία τους. Θα μου πείτε, είναι της παρούσης το θέμα αυτό; Φυσικά και είναι, θα σας απαντήσω. Η Θεσσαλονίκη πρέπει πάση θυσία να αποκτήσει εναλλακτικές συγκοινωνίες και να σταματήσει να είναι απολύτως εξαρτώμενη από τον ΟΑΣΘ το συντομότερο δυνατόν.
